38از مسائلى كه امروزه بيشتر مورد بحث قرار گرفته، لزوم همراهى محرم در سفر حج و يا عمره براى زنان است. در عمرههاى دانشجويى و دانش آموزيكه معمولاً مجرد سفر ميكنند، طبق قانون عربستان از ورود اين افراد بدون همراهى محرم جلوگيرى ميشود، لذا اين بحث را طبق نظر فقهاى اهل سنت نيز بررسى ميكنيم:

امام خمينى (قدس سره) در اين باره مينويسد:

«لا يشترط وجود المحرم فى حجّ المرأۀ إن كانت مأمونۀ على نفسها و بضعها كانت ذات بعل أو لا، و مع عدم الأمن يجب عليها استصحاب محرم أو من تثق به و لو بالأجرۀ، و مع العدم لا تكون مستطيعۀ و لو وجد و لم تتمكن من أجرته لم تكن مستطيعۀ» . ¹

مسأله داراى دو فرع است:

1. وجود مَحرم شرط صحّت است يا شرط استطاعت؟

2- عليرغم همۀ اين امور، اگر زوجه با وجود احساس خطر به حج رفت وخطرى پيش نيامد، آيا حجّش صحيح است؟

دليل عمده در مسأله، روايات است و ما به يكى از آنها اشاره ميكنيم:

«سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ (ع) فِى الْمَرْأَۀِ تُرِيدُ الْحَجَّ لَيْسَ مَعَهَا مَحْرَمٌ هَلْ يَصْلُحُ لَهَا الْحَجُّ؟ فَقَالَ: نَعَمْ، إِذَا كَانَتْ مَأْمُونَۀً» . ²بر اساس اين روايت، اگر امنيّت وجود داشته باشد، همراهى مَحرم موضوعيّت ندارد.

البته اگر امنيّت نبود، كسب آن لازم است؛ با محرم باشد يا با ثقه، يا به وسيلۀ كاروان و يا هر وسيله ديگر؛ زيرا روايات گفتهاند: «نَعَمْ، إِذَا كَانَتْ مَأْمُونَۀً» و مفهوم آن اين است كه اگر مأمونه نبود بايد كسى همراهش باشد.

پس اگر همراهى با ثقات يا مَحرم نياز به اجرت داشته باشد، در صورتيكه زن توانايى پرداخت آن را دارد، واجب است از باب مقدّمۀ واجب بپردازد مگر در جايى كه اجرت مورد نظر فوق توان زن باشد كه در اين صورت لازم نيست؛ زيرا قاعدۀ «لا ضرر» جلوى آن را ميگيرد و در اين صورت مستطيع نخواهد شد.

امام (قدس سره) در اين باره فرموده است:

«ومع عدم الأمن يجب عليها استصحاب محرم أو من تثق به ولو بالأجرۀ ومع العدم