39لاتكون مستطيعۀ ولو وجد ولم تتمكّن من أجرته لم تكن مستطيعۀ» . ¹اگر با وجود خطر، زن بدون همراه داشتن محرم، به حج رفت، آيا حجّش صحيح است؟

امام خمينى \ در اين باره ميفرمايد:

«وإن حجّت بلا محرم مع عدم الأمن، صحّ حجّها، سيما مع حصول الأمن قبل الشروع فى الإحرام» . ²بنابراين، اگر قبل از احرام امنيت حاصل شود، حج زن صحيح است و اگر نا امنى بعد از ميقات هم باشد، در آن اشكال هست اما اقوى صحّت حج است.

اهل سنت دربارۀ وجوب همراهى مَحرم در حجّ زنان به رواياتى استناد كردهاند كه به يكى از آنها اشاره ميكنيم:

ابن عباس ميگويد: شنيدم از پيامبرخدا (ص) كه ميفرمود:

«لا يخلونّ رجل بامرأۀ إلاّ و معها ذو محرم، ولا تسافر المرأۀ إلاّ مع ذى محرم، فقام رجل فقال: يا رسول الله إن امرأتى خرجت حاجّۀ، و إنّى اكتتبت فى غزوۀ وكذا وكذا فقال: انطلق فحجّ مع امرأتك» . ³از اين روايت به دست مى آيد كه همراهى محرم در سفر حج زن لازم است.

يحى بن عباد نقل ميكند كه زنى از اهل رى به ابراهيم نخعى نامه نوشت كه من حجۀ الاسلام را انجام ندادهام و محرمى براى اين سفر ندارم، ابراهيم نخعى در پاسخ نوشت:

«إنَّكَ مِمَّن لَم يَجعَلَ الله لَه سَبِيلاً» ⁴يعنى تو به سبب نداشتن محرم، مستطيع نيستى.

ممانعت حمل از استطاعت

گاهى موسم حج با دوران حمل و باردارى زن مصادف ميشود، در اين صورت آيا حمل مى تواند مانع از استطاعت شود؟

در پاسخ بايد گفت: اين مسأله به وضعيت حمل و زن بستگى دارد؛ چه بسا حمل در وضعيتى باشد كه چنين سفرى بر او خطر آفرين است و يا موجب عسر و حرج مادر ميشود و يا براى هر دو ضرر دارد، در نتيجه طبق حكومتِ «لا ضرر» و «لا حرج» بر ادلۀ احكام اوليه، چنين حملى مانع از استطاعت مادر مى شود. البته چنانچه قبل از حمل و باردارى استطاعت داشته، بايد پس از رفع مشكلِ