30آنان، كه در قرن اول ميلادى در فلسطين زندگى مىكردند، به سوى بلندىهاى حجاز و به يثرب روى آورده باشند، اين جابهجايى پس از دستيابى روميان بر سرزمين شام و قتل و كشتار عبرىها به جانبدارى از عموزادگان خود، صورت پذيرفت. يهوديان، سرزمين حجاز و يثرب را بهعلت دور از دسترس بودن روميان انتخاب كردند. 1از سوى ديگر يهوديان، عربهاى ساكن در محدودۀ شرق غربى Limes Arabics را خويشاوند خود به شمار مىآوردند؛ زيرا آنان از نسل اسماعيل و ابراهيم بودهاند. بنابراين، آنان را از رَحِم خود بهشمار مىآوردند و آرزوى پذيرش دين حضرت ابراهيم (ع) ، نياى عرب و يهود را داشتند.
در اينجا ضرورى مىدانيم اشاره كنيم كه برخى از پژوهشگران معاصر، تمايل به آن داشتهاند كه رابطۀ يهود و عرب در حجاز و يثرب را به دورانهاى بس كهن بازگردانند و در اين راستا، آنان اين رابطه را به بيش از هزار سال پيش از ميلاد حضرت مسيح (ع) يعنى پس از خروج بنىاسرائيل از مصر به فرماندهى حضرت موسى (ع) دانستهاند. 2قوم يهود - به هنگام پيشروى به سوى فلسطين و شام - همگى - رنج و سختى فراوانى را تحمل كردند. 3شايد به علت عدم توانايى به بازگشت به سوى مصر، گروههاى اندكى از آنان، كه در جستجوى امنيت و سلامتى و رفاه بوده و براى فرار از سختىهاى زندگى و كمبود توشهاى كه در دسترس داشتند، نظير (خيار و هندوانه و تره و پياز و سير) 4پناه به سوى حجاز را ترجيح دادند. آنان شكايت خويش را، هنگام عبور از صحراى سيناى خشك و بىحاصل، با حضرت موسى (ع) در ميان گذاشتند. 5از سوى ديگر در آن هنگام منطقۀ حجاز و اغلب بخشهاى جزيرةالعرب از پردرختترين سرزمينهاى خداوند به شمار مىآمد. 6برخى از شرقشناسان اشاره كردهاند كه قبايل عبرى، در سال 1255ق. م. در هجرت خود از مصر، به سوى فلسطين در سينا و نفود توقف كردند و حضرت موسى (ع) با زنى عرب، كه خدايى بيابانى و سنگدل بهنام ياهو را عبادت مىكرد، ازدواج نمود. اين خدا همانى است كه پس آن، «يهوه» خوانده شد. 7از اين روايت، چنين برمىآيد كه در دوران حضرت موسى (ع) ارتباطى عميق ميان يهود و عرب وجود داشته، كه در آن هنگام، جابهجايى براى دستيابى به چراگاهها - چه در صحراى جزيرةالعرب و يا در صحراى سينا - در نهاد آنان قرار داشته است. ديدگاه آنان به فلسطين چنان بود كهاين منطقه در امتداد طبيعى حجاز قرار داشته و در نتيجه طبيعى بود كه ساكنين اين دو منطقه با يكديگر روابطى داشته باشند. 8پىگيرى روايات تاريخنگاران مسلمان درباره پيوند يهود با مردم مدينه نيز آشكار مىسازدكه آنان نيز اين جماعت را بهدوران حضرت موسى (ع) باز مىگردانند. آنان اين