17منافع مادى و بعضى اشاره به منافع معنوى دارند؛ مانند حديث امام صادق عليه السلام كه در تفسير . . . وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرٰاتِ. . . فرمود: «هُوَ ثَمَراتُ الْقُلُوبِ» . 1اما در مقابل اين نظريه، اين احتمال نيز وجود دارد كه ظاهر . . . وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنْ الثَّمَرَاتِ. . . بهرهمندى مادى است و اين تقاضا به خاطر موقعيت جغرافيايى آن مكان است. از اين رو، خداوند . . . وَ مَنْ كَفَرَ. . . را هم اضافه كرد.
اگر ابراهيم مسؤول تطهير خانۀ خدا شد و پيامبر خاتم صلى الله عليه و آله در زمان خود ساحت قدس كعبه را از هرگونه بت و بتپرستى پاكسازى كرد، ما هم بايد در زبان و عمل اين مكان مقدس را از هرگونه مظاهر شرك و كفر دور نگه داريم.
ج - امنيت
وَ إِذْ قٰالَ إِبْرٰاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هٰذٰا بَلَداً آمِناً . 2وَ إِذْ قٰالَ إِبْرٰاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً . 3از تفاوت كلمۀ «بلد» ، كه در آيۀ نخست نكره و بى الف و لام آمده و در دومى با الف و لام، استفاده مىشود كه اين دو دعا، در دو زمانِ متفاوت انجام گرفته است؛ يكى پيش از تحقّق يافتن بلد و بناى مكه و ديگرى پس از بنا و بلد شدن آن. بنابر اين، دعاى اول مربوط به قبل از بازسازى كعبه مىباشد. مؤيد اين سخن آن است كه اين آيه پيش از آيۀ مربوط به بازسازى كعبه؛ يعنى وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْرٰاهِيمُ الْقَوٰاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ آمده است.
به هر حال، هنگامى كه ابراهيم وضع سرزمين مكه را مىبيند، از خداوند درخواست مىكند كه مكه را محل امن قرار دهد و خداوند دعاى او را از دو سو مورد اجابت قرار مىدهد؛ هم امنيّت تكوينى مىبخشد و هم امنيت تشريعى. اهميّت نعمت امنيت بر كسى پوشيده نيست و تكرار اين نعمت در آيات مختلف از يك سو 4و به رخ مشركين كشيدن اين نعمت از سوى ديگر 5و در رأس دعاهاى هفتگانه قرار دادن دعاى امنيت به وسيلۀ ابراهيم از جهت سوم، 6اهميت اين نعمت را دوچندان مىكند.