69سعودى به هيچ وچه اجازۀ وقوف در عرفات را جز در روز نهم ذى‌حجه مطابق حكم قاضى محل نمى‌دهند، بدون توجه به اختلاف افق و امكان اختلاف رؤيت هلال، اصرار داشتند روز بعد از وقوف عامۀ حجاج، كه مطابق حكم قاضى محل، دهم ذى‌حجّه مطابق تقويم ايران نهم آن ماه محسوب مى‌شود در عرفات وقوف نمايند و اين امر موجب توهين بلكه صدمۀ جانى آنان مى‌گرديد. . .
ولذا كميسيون دائمى حج، كه در وزارت امور خارجه تشكيل مى‌شود، آقاى حاج اكبر اسماعيل‌نيا را براى گزارش جريان امر و روشن شدن موضوع، حضور حضرت آيت‌اللّٰه العظمى بروجردى، مرجع تقليد شيعيان جهان فرستاد تا در اين باب از معظم‌له استفتا نمايند و تكليف حجاج در اين باره معيّن شود. اكنون متن فتواى حضرت آيت‌اللّٰه العظمى بروجردى كه در اين باره صادر فرموده‌اند به شرح زير به اطلاع عموم مى‌رسد:
بسم اللّٰه الرحمن الرحيم
البته اختلاف افق حجاز با افق ايران ممكن است موجب اختلاف رؤيت هلال و عدم رؤيت شود و در مناسك هم حقير نوشته‌ام كه در صورتى كه حكومتى كه متصدّى امر حاجّ است به تبعيت از حكم قضات الزام كند حاج را به عمل بر طبق آن حكم، در صورتى كه حاج مخالفت آن حكم را با واقع ندانند، عمل كردنشان بر طبق حكم جايز است و حجّ آنها محكوم به صحّت است. لكن مقتضى است حكومت ايران با حكومت حجاز، كه متصدّى امور حج مسلمين است، مذاكره كنند كه به قضات تذكّر دهند كه امر حج چون مشترك بين تمام مسلمين است و از تمام ممالك اسلاميه به حج مى‌روند و مورد ابتلاى عموم است قضات در احراز رؤيت هلال تسامح روا ندارند و دقت كنند كه موجب نشود بعض حاج عالم به مخالفت حكم با واقع شوند و تكليف آنها از اين جهت مشكل شود. نسأل‌اللّٰه عزّ شأنه أن يوفّقنا و جميع المسلمين لأداء ما علينا وعليهم من الوظائف الدينيّة. حسين الطباطبايى
د) چگونگى و مبناى ثبوت و اعلام رؤيت هلال ذى حجه در مكّه
از جزئيات چگونگى ثبوت رؤيت