20
«لَبَّيْكَ، اَللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لاٰ شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْك، لاٰ شَرِيكَ لَكَ. . .» 1
چنان‌كه روشن است، تلبيۀ جاهلى آلوده به شرك است. آنان تأكيد مى‌ورزند كه اِلٰه شريكى ندارد، مگر شريكى كه خود برگزيده باشد. اين شعار از همان انديشۀ جاهلى سرچشمه مى‌گرفت كه اللّٰه را به عنوان خداى ايمان باور داشتند و او را فراتر از آن مى‌دانستند كه در وهم آيد و در اختيار انسان باشد. كعبه را نيز از آن او مى‌دانستند. از اين روى، خود را در آستانۀ بت‌ها به زمين مى‌افكندند، چون بت را واسطۀ رسيدن به خدا تلقّى مى‌كردند و بر اين باور بودند كه اين امر با اعتقاد به خدا منافاتى ندارد و شريك‌هايى هستند كه خدا خود پذيرفته است.
وقوف در عرفات
از بزرگ‌ترين روزهاى حج، روز وقوف در عرفات بوده كه در نهم ذى‌حجه انجام مى‌گرفت و تمام كسانى كه به حج آمده بودند درعرفات جمع مى‌شدند. اين مراسم به همين‌گونه پس از بعثت نيز جارى شد. 2هر قبيله در عرفات، موقف خاص خود را داشت كه بعدها با وحدت صفوف حاجيان در اسلام باعث شد تا اسامى آن موضع از ياد برود. هر چند كه بسيارى از مفسّران بر اين اعتقادند كه حج اكبر در آيۀ:
وَ أَذٰانٌ مِنَ اللّٰهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى النّٰاسِ يَوْمَ الْحَجِّ اْلأَكْبَرِ أَنَّ اللّٰهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَ رَسُولُهُ. . .» . 3
«و در بزرگ‌ترين روز حج، خدا و رسولش به مردم اعلام مى‌دارند كه بعد از اين، خدا و رسولش از مشركان بيزارند.»
روز عرفه است و خداوند با اين آيه مراسم روز عرفه را تأكيد فرموده است؛ از جمله، از ابن عباس، طاووس، عمر، عثمان، مجاهد، عطاء، سعيد بن مسيب، ابن زبير، ابو حنيفه و شافعى نقل شده كه روز عرفه را روز حج اكبر مى‌دانند. 4نيز ابن ابى‌حاتم و ابن مردويه، از ابن مقرم و او از قول رسول خدا صلى الله عليه و آله آورده‌اند كه: «پيامبر صلى الله عليه و آله بعد