13شما مسلمين نيز هر جا باشيد، روى بدان جانب كنيد و گروه اهل كتاب بهخوبى مىدانند كه اين تغيير قبله از جانب خداست، نه به دلخواه كس و خداوند از كردار ناپسند آنها غافل نيست.»
در اين آيه و آيۀ قبلى، خداوند مسألۀ تغيير قبله را توضيح داده است. نكتۀ قابل توجه در اينجا اين است كه به گفتۀ ابن عامر قبله قرار دادن بيتالمقدس، براى اعراب گران تمام شده است؛ «هيج قبلهاى نزد اعراب محبوبتر از كعبه نبود و معناى آيه نيز چنين است كه اين امر براى كسانى كه هدايت نشدهاند، امر بسيار عظيم و بزرگى است و اما براى آنان كه ايمان آوردهاند، قابل قبول است» . 1از اين بيان به وضوح پيداست كه اعراب قبل از بعثت، اعمال خود را به طرف كعبه انجام مىدادند و اين تغيير قبله برايشان سنگين و عظيم شمرده شده است.
در ادامۀ آيات، مسألۀ تغيير قبله از بيتالمقدس به طرف كعبه، مورد بررسى قرار گرفته و ايرادات و اشكالاتى كه از طرف سفها مطرح مىشود، پاسخ داده شده و در آيات 149 و 150 به تأكيد اين مطلب مىپردازد:
وَ مِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرٰامِ وَ إِنَّهُ لَلْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ وَ مَا اللّٰهُ بِغٰافِلٍ عَمّٰا تَعْمَلُونَ * وَ مِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرٰامِ وَ حَيْثُ مٰا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ لِئَلاّٰ يَكُونَ لِلنّٰاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ. . . . 2
و شايد علت تكرار، فهماندن اين مطلب باشد كه رعايت حكم مزبور (لزوم مواجهه با قبله) در هر جا و هر حال لازم است. 3مناسك حج
حج در لغت به معناى مطلق قصد است: «حَجَّ يَحِجُّ حَجّاً، قَصَدَهُ و حَجَجْتُ فُلاٰناً أي قَصَدْتُهُ وَ يُقٰالُ رَجُلٌ مَحْجُوجٌ أي مَقْصُودٌ» 4ليكن اين معنا اختصاص پيدا كرده به قصد امرى عظيم و مهم و چون در عصر جاهلى امرى مهمتر و بزرگتر از زيارت كعبه و طواف آن نبوده و احترام و تقديس كعبه از زمان ابراهيم و پسرش اسماعيل عليهما السلام مقرر شده