67تفرق بشود، البته هركسى مختار است كه طبق مذهب خود رفتار نمايد. يكى مى‌خواهد به فرش سجده كند. يكى مى‌خواهد به سنگ و مانند آن سجده نمايد. غرض و مقصود همه توجه به سوى حضرت بارى‌تعالى است. اين‌ها نبايد مايۀ تكدر شود (از اين بيان ايشان معلوم شد كه سجده بما يصحّ فيه السجود؛ از قبيل سنگ و حصير و مانند آن‌ها در منطقۀ نفوذ سعودى‌ها مانعى ندارد) سپس خود آقاى حمزه غوث گفتگو را به موضوع دست بستن در حال نماز كشانيد و گفت: يكى ايراد مى‌گرفت كه شيعه را در حجاز هنگام نماز مجبور مى‌كنند كه دست بسته نماز بخواند، درحالى‌كه اين حرف هم بر خلاف حقيقت است؛ زيرا مالكى‌ها مانند شيعه دست بسته نماز نمى‌خوانند و آن‌ها آزادند و شيعه نيز آزاد است. يك ايراد ديگرى كه در وزارت خارجه نمودند، اين بود كه در حجاز شيعه را به نماز جماعت مجبور كرده و از نماز انفرادى منع مى‌كنند، اين حرف هم بر خلاف واقع است. بلى، موقعى كه در يكى از مساجد يا مسجد الحرام و يا مسجد مدينه نماز جماعت برپا شود، اصولاً و اخلاقاً خوب‌نيست كه شخصى حاضر در مسجد منفرداً نماز بخواند، مأمورين در اين موقع ممانعت مى‌نمايند نه در هر موقع.
گفتم: در مذهب شيعه هم فقها فرموده‌اند كه هنگام اقامۀ نماز جماعت شايسته نيست كه فرادى نماز خوانده شود؛ زيرا اين عمل تفسيق عملى است براى امام جماعت.
آقاى حمزه غوث اظهار داشتند كه خوب است علما و دانشمندان شيعه، جهال را به حقايق آشنا نمايند و بدين‌وسيله شكافى را كه فيمابين فرقه‌هاى مسلمين باز شده، ترميم كنند.
گفتم كه اين عمل را نيز لازم است كه علماى اهل سنت انجام دهند. گفت:
بلى بايد علماى طرفين در اين موضوع اهتمام كنند.
سپس گفتم: چيزى كه در اعمال حج بسيار مؤثر است و براى شيعه يك امر مهم مى‌باشد، قضيۀ رؤيت هلال است؛ زيرا در مكه پس از فتواى محكمۀ شرعيه، دولت سعودى همه را مجبور مى‌كند كه از فتواى محكمه تبعيت نمايند و هر روزى را كه محكمه معين نموده است آن روز را اول ماه قرار دهند و روى آن عمل كنند، چه ضررى دارد كه يك