33
بررسى آيه:
پس از بيان آنچه گفتيم، به بررسى آيه در طى قسمت‌هاى سه گانۀ آن مى‌پردازيم:
قسمت نخست:
إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللّٰهِ .
اعراب:
«إنَّ» ، از حروف مشبّهة بالفعل و براى تأكيد نسبت است و حتى در افادۀ تأكيد از «لام» نيرومندتر است. تاكيد تنها وظيفۀ اِنّ نيست، بلكه افزون بر آن، براى نفى انكار و ترديد و نيز تقرير و تحقيق آورده مى‌شود.
«الصَّفَا» ، اسم‌اِنَّ. «وَالْمَرْوَةَ» ، عطف بر الصفا و «مِنْ شَعَائِرِ اللّٰهِ» خبر آن است.
ابو البقاء گفته است: در اين كلام، مضاف حذف شده و تقدير آن چنين است: «طواف الصفا و يا سعى الصفا» .
اين قسمت از آيه كه با «إنّ» تأكيد كننده آغاز شده، تأكيد مى‌كند كه هر كدام از صفا و مروه و يا طواف صفا و مروه از شعائر خداوند است كه همچنان در نزد او ثابت و محبوب مى‌باشد؛ زيرا خداوند شعائر را به خود اضافه كرده است تا از اين طريق، عظمت و منزلت آن در پيشگاه خودش را آشكار سازد.
در عين حال، كه آيه تأكيد مى‌كند سعى ميان صفا و مروه از زمرۀ اعمال است - و اين معنا از «إنّ» كه براى تأكيد است، استفاده مى‌شود - هرگونه ترديد نسبت به يكى از اعمال بودن آن و هر گونه انكار مشروعيت آن را نيز نفى مى‌كند؛ زيرا چنان‌كه پيشتر گفتيم: يكى از وظايف حرف «إنّ» نفى است. اين جمله، هر چند آشكارا امر نيست و خبر است، ليكن در حكم امر مى‌باشد.
طبرى در تفسير اين آيه مى‌گويد:
هر چند ظاهر آن خبر است، ليكن مقصود آن امر است. 1بر اين اساس، تأكيد به وسيلۀ حرف «إنّ» آمده است تا جدال‌هايى را كه رويدادها، ايرادها و شبهات مربوط به مسألۀ سعى ميان اين دو كوه (صفا و مروه) بر آن مترتب شده، از ميان بردارد.
حال اين شبهات يا به خاطر وجود دو بت (اَساف و نائله) باشد و يا به‌خاطر يكى از سبب‌هايى كه ما آنها را در بحث «اسباب نزول» بيان كرديم.
خداوند اين آيۀ قرآن را فرو فرستاد تا به وسيلۀ آن، بيمى را كه دل‌هاى برخى از افراد را فرا گرفته و اختلاف پيرامون