8«و بر گرد خانۀ گرامى كعبه، طواف كنيد.»

قال علىّ بن موسى‌الرضا عليهما السلام:

«وُضِعَ البَيْتُ وَسَطَ الأرض الّتي دُحِيَتْ مِنْ تَحتها الأرضُ وكلُّ ريحٍ تهبّ في الدنيا، فإنَّها يخرجُ مِن تحتِ الركن الشّامي و هي أوّل بقعة وقعت في الأرض لأنَّها الوسط ليكون الفرض لأهل الشرق و الغرب سواء» . ¹

از آن‌جا كه ارادۀ الهى به مقتضاى سرّ محبوبيّتِ «كنتُ كنزاً مخفيّاً» به آفرينش نشأۀ انسانى تعلّق گرفت و از طرفى موطن اين لطيفۀ ربّانى خاك بود، لذا تقدير به عمارت و ساختن زمين تعلّق گرفت و عالم طبيعت مظهر ارادۀ الهى است و مكعب بودن عرش، عبارت از جهات چهارگانۀ اين طبيعت و بيت به‌خاطر محاذى بودن با عرش مكعب شد و نقوش عاليه و صوَر نوريّه در مراياى حقايق سافله نقش گرفت و به‌خاطر اين شكل و آن محاذات و همچنين به‌خاطر اين‌كه در وسط دنيا است، «كعبه» ناميده شد.

جهات چهارگانۀ طبيعت كه مظهر ارادۀ الهى است، عبارتند از:

1 - آنچه محاذى شطر عقل كلّ است.

2 - آنچه باتوجه به نفس دارد.

3 - جهتى كه باتوجه به خودش (طبيعت) دارد.

4 - آنچه در قياس با هيولى دارد.

وقتى جهات نوريۀ عِلويه در آيينۀ ارض قابليت منعكس شد، اركان چهارگانه كعبه تحقّق يافت و سپس متناسب با اين اركان و جهات، قواعد بيت و اضلاعش بالا رفت.

حقايق چهارگانۀ اصيل الهى عبارتند از:

1 - دو حقيقت در جهت مشرق، كه عبارتند از «عقل» و «نفس» ؛ چون از عالم انوار هستند و تابش خورشيد اسرار از آن دو آغاز شد.

2 - دوحقيقت در جهت غرب كه عبارتند از «طبيعت» و «هيولاى كلّيه» ، چون:

نور فائض از مبدأ اعلى، از دو حقيقت اوّل شروع مى‌شود و دو ربع دايره به‌وسيلۀ آن‌دو در يوم‌اللّٰه تمام مى‌شود، (قوس صعود) .

و در افول، در دوحقيقت بعدى آغاز مى‌شود و دو ربع ديگر براى كامل