40
هست ميرحاج با دزدان يكى
در دورۀ صفوى، ايرانيان همانند ساير مسلمانان به حج مى‌رفتند، اما به دليل تسلط دولت عثمانى بر حجاز و رقابت شديد اين دولت با دولت صفوى، امكان هيچ گونه بروز و ظهورى براى حجاج ايرانى نبوده است. طبعاً دولت‌عثمانى تحمل وجود يك امير الحاج براى حجاج عجم را نداشته و به شكل‌هاى‌مختلف در پى بى‌اعتبار كردن ايران و دولت صفوى بوده است. با اين حال، دردوره‌هايى كه صلح ميان دو دولت بود والبته اين دوره‌ها اندك اندك طولانى‌نيزشد، كسانى از درباريان نيز به حج مى‌رفتند و طبعاً وجود اين قبيل اعيان واشراف مى‌توانست به نوعى در كار ادارۀ حج ايرانيان مؤثر باشد.
در سال 976 يكى از شخصيت‌هاى برجستۀ دولت صفوى با نام «معصوم بيگ» صفوى كه «مدت چهار سال امير ديوان و شانزده سال وكالت» شاه طهماسب را داشت، عازم سفر حج شد.
زمانى كه وارد حجاز گرديد و مُحْرم شد، در روز پنجشنبه ششم ذى حجه در منزلى در نزديكى مكه موسوم به «وادى فاطمه» مورد حملۀ اعراب بدوى قرار گرفت و كشته شد. در اين واقعه، فرزندش خان ميرزا و رفقاى ديگر او از جمله بشارت بيگ تركمان نيز كشته شدند و در همان موضع مدفون گشتند. دولت عثمانى با فرستادن نماينده‌اى به پايتخت صفوى، از اين جريان عذر خواهى كرد، اما به هر روى، تحمل آن براى دولت ايران دشوار بود. تحمل اين واقعه براى عامۀ مردم ايران نيز سخت بود و محتشم كاشانى اشعارى در وصف اين حادثه سروده، آن را كربلاى ديگرى دانست. 2در اواخر دورۀ صفوى آمد و شد درباريان؛ از جمله خواجگان معتبر دربار صفوى به حج، رو به فزونى گذاشت، اما با اين حال خبرى از اين كه سازماندهى خاصى براى ادارۀ امور ايرانى‌ها بوده، گزارش نشده است. تنها يك زائر، چند