21اجابت نمود. در مورد موسىٰ كه خداوند گرفتاريش را گشود: با بازگرداندنش به مادرش و بعد به وطنش و با هلاكت فرعون وقومش و نجات بخشيدن بنى‌اسرائيل از آنها و امّا عيسى را خداوند بدون پدر آفريد و امّا نبى ما صلى الله عليه و آله نعمتى بزرگتر از عروجش به‌سوى خداى صمد و صعودش به‌طورى كه بين او و بين خدا احدى حائل نباشد، نبود.
وجه ديگرى براى تلبيه: تلبيه اجابت دعوت ابراهيم عليه السلام است كه همۀ كسانى را كه در صلب‌ها بودند را ندا كرد، پس بعضى او را اجابت كردند. پس اين تذكرى براى آن اجابت و تجديد عهد پيشين است. خداى تعالى به ابراهيم فرمود: وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالاً و در كافى از امام صادق عليه السلام روايت شده كه: وقتى ساختن بيت پايان يافت، ابراهيم در ميان مردم نداداد، پس آنها كه در اصلاب بودند، شنيدند و گفت «هَلُمَّ الحَجّ» و اگر مى‌گفت «هلُمُّوا» فقط كسانى‌كه در آن زمان مخلوق بودند، به حج مى‌رفتند. لذا مردم از اصلاب مردان لبّيك گفتند، هركس كه يك‌بار لبيك گفت، يك‌بار به‌حج مى‌رود و هركس به هر تعدادى كه لبيك گفت، به همان تعداد به حج مى‌رود.
بلند شدن صداى لبيك و اجابت مردم بايد حاجى را به‌ياد نفخ صور و برآمدن از قبور و كفن‌ها بياورد.
11 - دخول مكّه
هنگام ورود به مكّه بايد بداند كه به حرم امن وارد مى‌شود و اميد داشته باشد كه با ورود به مكّه از عذاب الهى در امان است و بترسد كه نكند از اهل قرب نباشد، كه در اين‌صورت با دخول در حرم نوميد و مستحقّ سرزنش خواهد بود. امّا بايد اميدش در همۀ اين حالات بر خوفش غلبه داشته باشد؛ چرا كه كرم خداوند عمومى است و شرافت بيت عظيم است و حق زائر رعايت مى‌شود.
امّا به‌هرحال دل دائماً مضطرب است كه حج قبول خواهد شد يا نه؟ و زبان حالش اين است كه:
به طواف كعبه رفتم، به حرم رهم ندادند
كه‌تودربرون چه كردى كه درون خانه آيى
12 - افتادن نگاه به كعبه
با افتادن نگاه به خانه، بايد در قلب، عظمت بيت را احساس كند، به‌طورى كه گويا ربّ‌البيت را مشاهده مى‌كند و