13
«فهو بيتاللّٰه الذي يتساوىٰ فيه عباد اللّٰه فلا يملكه أحدٌ منهم ولا يمتاز أحدٌ منهم» .
قرآن كريم آن كسى را كه از اين راهِ روشن منحرف شود و در او اعوجاجى باشد عذاب دردناكى مىچشاند.
در جملۀ وَمَنْ يُرِدْ فِيهِ بِاِلْحٰادٍ. . . حذفِ مفعول فعل «يُرد» اِفادۀ عموم 1مىكند و به طور كلّى، اگر در جملهاى، متعلّق مورد نيازِ فعلى، حذف شده باشد و متعلّق آن فعل در جمله ذكر نشود، حذف ان متعلّق، علامت عموميّتِ مطلب است؛ به عبارت ديگر، حذف متعلّق را افادۀ عموم مىكند. 2در اينجا هم به قول عكبرى 3جمله چنين بوده است و كلمۀ «تعدّياً» حذف شده؛ يعنى وَمَنْ يُرِدْ فِيهِ بِاِلْحٰادٍ. . . .
و در جلد ششم، صفحۀ 152 تفسير منهج الصادقين نوشته شده: مفعول فعل «يرد» محذوف است تا شامل امور منهيّه باشد.
از نكات بلاغى، اين است كه خبر «إنّ» در جملۀ «إنّ الذين كفروا. . .» به قرينۀ بخش دوم آيه، حذف شده و اين حذف اهمّيت بيشترى را مىرساند و اصل جمله چنين بوده است: «إنّ الذين كفروا. . . معذّبون» . 4نكتۀ ديگر اين كه: جلوگيرى و ممانعت مردم از عبادتِ در مسجد، تعدّى به حقّ خدا است؛ زيرا در آيه، كلمۀ «سبيل» به «اللّٰه» اضافه شده و چنين استنباط مىشود: «آن كسى كه انسانها را از عبادت در مسجد الحرام باز دارد و مانع گردد، آنان را از راه خدا، بازداشته و به حقّ خدا، تعدّى كرده است» . 5در اين آيه فعل مضارع «تصدّون» بر فعل ماضىِ «كفروا» عطف شده است، براى بيان استمرار و مراد از فعل «يصدّون» حال و استقبال نيست بلكه استمرار صَدّ است از راهِ خدا و لذا عطف آن بر فعل ماضىِ «كفروا» مستحسن است. 6شيخ طوسى نوشته است: 7فعل مضارع «يصدّون» بر فعل ماضى «كفروا» عطف شده؛ زيرا كه مىخواهد بفهماند «ومن شأنهم الصدّ» نظير آيۀ 20 سورۀ رعد: الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللّٰهِ أَلَا بِذِكْرِ اللّٰهِ. . . .