78چون بعضى از اينها شكسته شده است، فقط با آنها نمىتوان بناى بيتاللّٰه را اكمال كرد؛ بناءاً عليه، لازم است كه از خارج به قدر كفايت احجار احضار شود.
سبب دوّم:
اگر چه ممكن است ديوارى را كه تازه ساخته مىشود، با ديوارى كه خراب نشده است به همديگر الصاق نموده و چسبانيد، وليكن بديهى است كه در اندك زمان خراب خواهد شد؛ مع مافيه، بعضى از ديوارهاى قديم خم شده است، هدم ديوارهايى كه خم شده است از موجبات قواعد فن معمارى است.
جوابها:
جواب اوّل: سنگ آوردن از خارج و اصلاح احجار منكسره جايز نيست. بايد سنگهاى موجود را به حالت خود استعمال نمود؛ يعنى ديوارهاى ابنيۀ مسعوده را با احجار قديم اكمال و تمام بايد نمود.
جواب دوّم:
خراب كردن ديوارهايى را كه خراب نشده است، سهل است بلكه بيرون آوردن يكى از سنگها جايز نيست؛ بناءً عليه، واجب است كه ديوار شريف كعبۀ معظمه را به هيئتى كه بقيه اوست تعمير و ترميم نمود.
گمان كرده نشود كه مدّعيان معترضين، فقط از اين دو جهت ناشى بوده است، بلكه آنها گفتند كه وقعۀ سقوط بيتاللّٰه به دربار عثمانى عرض شده است، نبايد قبل از آن كه ارادۀ سلطانى وارد شود، به امور بنا مداخله نمود، حتى به امر تنظيف حرم شريف و پرده كشيدن به اطراف نيز اعتراض نمودند و باز خراب كردن ديوارى را كه در ميان ركن يمانى و حجرالاسود مقتضى شده بود به هيچوجه قبول و تجويز نفرمودند و گفتند، كه نشستن در داخل كعبةاللّٰه و تدريس كتاب بخارى در درون بقعۀ مقدسه به طور قطعى جايز و سزاوار است. حال آن كه كلّيه اين مدعيات، واهى و بى اصل بود؛ زيرا كه اگر از خارج سنگ آورده نشود ديوارهاى بيتاللّٰه به ارتفاع قديمى خود نمىشود و سنگهايى كه شكسته است اگر سخت واصلاح نشود، برحسب فن معمارى در جاهاى قديمى خود گذاشته نمىشود و چسبانيدن ديوارى كه خم شده است، با ديوارى كه مجدداً ساخته مىشود به واسطه عدم بقاى آن جايز و سزاوار نيست.
اين كه گفتهاند حرم شريف تنظيف نشود، اگر چه داخل شدن شتران و مركوبان و ساير حيوانات به مسجد الحرام يك نوع