24و حال اين كه محدثين شيعه و سنى نقل كرده‌اند بعد از نزول آيه پرسشهاى زيادى از رسول خدا - ص - در معناى استطاعت شده است.
6 - گذشته از تمام اين مطالب، در صورتى كه به شخصى گفته شود: «اگر استطاعت دارى لازم است به مشهد بروى» مفهوم از اين جمله اين نيست كه اگر مى‌توانى، گر چه با مشقت و زحمت و فروش ضروريات زندگى باشد، تا ناچار شويم در صورت حرج زياد، وجوب را با نفى حرج برداريم بلكه مفهوم استطاعت در اين جمله اين مى‌شود كه: اگر رفتن به مشهد، به زندگى عادى تو ضرر نمى‌رساند و اين رفتن مانع از زندگى عادى و معمولى نمى‌گردد و سبب زحمت و مشقت نمى‌شود، لازم است بروى مشهد در غير اين صورت رفتن لازم نيست نه اين كه لازم است ولى با نفى حرج برداشته مى‌شود.
گر چه برخى از اين مطالب به تنهايى نمى‌تواند دليل مستقلى بر مدعا باشد اما روى هم ثابت مى‌كند كه آيه، بدون در نظر گرفتن روايات، ارشاد به حكم عقل نيست و از اينجا ضعف آنچه كه در مستند عروةالوثقى 1و غير آن آمده، روشن مى‌گردد.
و اما بخش دوم اين نظريه كه «مراد از استطاعت در روايات، زاد و راحله است» :
با مراجعه به كلام مدافعان اين نظريه، روشن مى‌شود كه آنان دليلى بر اين كه روايات در مقام تفسير و بيان معناى خاصى از استطاعت است، غير از معنايى كه در آيه منظور شده، اقامه نكرده‌اند.
به نظر ما اين بخش از مدعا نيز صحيح به نظر نمى‌رسد؛ زيرا:
الف - با دقت در رواياتى كه در ذيل آيات قرآنى رسيده اين مطلب به دست مى‌آيد كه بيشتر روايات مفسره در مقام بيان مصداق مى‌باشند شاهد بر اين مطلب عبارتست از اين كه پيش از اين در بحث انظار فقيهان اهل سنت به طور تفصيل بيان شد مكاتب فقهى اهل سنت در ارتباط با معناى استطاعت كه در آيه آمده است، از چند جهت اختلاف داشتند؛ از جمله معنا و حد و مرز استطاعت. 2اين اختلاف سبب شده كه شيعيان از حد و مرز استطاعت در آيه پرسش كنند و ائمه - عليهم‌السلام - جهت روشن شدن معناى آيه مصاديقى از آن را بيان كرده‌اند؛ از جملۀ آن مصاديق، كسى است كه زاد و راحله داشته باشد.