41فيض و عرفان سيراب گردى و چون هاجر آسيمه سر و برهنه پاى در سنگلاخ حيرت و انقطاع از اينسو بدانسوى، اشگبار و بى‌قرار، دوان دوان راه پويى و به خدا التجا كنى تا فيض رحمانى چاره‌سازت شود و در دامن مهرش جاى گيرى.
بارى اين سفر شبيه سفر آخرت است و احرام برگرفتن رمز لباس آخرت پوشيدن. و بدينسان بايد از عهدۀ حقوق خلق و خالق بدر آيى كه شايد مجالى ديگر نباشد.
حج وفود و ورود به محضر خداست - هر چند همۀ عالم محضر خداست - اما حج ميعاد است براى عاشقان كويش و شيفتگان وصلش.
امام على بن موسى الرضا - ع - مى‌فرمايد: «علة الحج الوفادة الى اللّٰه عزوجل» 1اى زائر گرامى! توجه داشته باش به كجا مى‌روى، و عظمت صاحبخانه را بياد آور و اين افتخارى را كه به تو داده است شاكر باش و ادب را در حضور رب‌العالمين نگهدار.
احرام
نخستين واجب از مناسك حج و عمره محرم شدن در ميقات است كه بطور معمول با غسل مستحبى انجام مى‌شود و بيرون شدن از لباس معمولى يعنى لباس تشخّص و تعيّن ملى و نشان‌دار، و پوشيدن دو قطعه پارچۀ سادۀ بى‌نام و نشان با نيت و تلبيه، مانند همۀ زائران. اين صورت احرام است، اما راز معنوى و باطن آن را از امام صادق - ع - بشنويم:
«ثم اغتسل بماء التوبة الخالصة من الذنوب و البس كسوة الصدق و الصفا و الخضوع و الخشوع و احرم عن كل شىء يمنعك عن ذكر اللّٰه عزوجل و يحجبك عن طاعته.»
«آنگاه با آب توبه خالصانه از گناهان غسل كن و جامۀ صدق و صفا بپوش و از آنچه مانع ذكر خداوند بزرگ است و تو را از طاعت او محجوب مى‌گرداند، احرام بند.»
امام در اين سخن اشاره مى‌فرمايد كه غسل تنها شستشوى تن و احرام فقط پوشيدن جامۀ مخصوص نيست كه اين آسان است، بلكه راز معنوى غسل، پيرايش درون و تصفيۀ قلب و روان از گناهانى است كه نفس را تيره مى‌سازد و حجاب چهرۀ جان مى‌شود و اين به توبه خالص و انابه به خدا و پشيمانى از معاصى و تصميم بر ترك گناه در آينده محقق مى‌شود و رياضت و مجاهده مى‌خواهد.