48در مورد چگونگى قبر منتسب به فاطمه - عليهاالسلام - سكوت اختيار نمودهاند، فقط در آثار چند تن از نويسندگان است كه بعضى مطالب و جزئيات در اين زمينه منعكس گرديده است و ذكر همين مطالب داراى ارزش تاريخى و گره گشاى نقاط مبهم، پس از گذشت هفتاد سال از انهدام اين حرم و ساير آثار در بقيع و خارج آن است.
و از مجموع اين مطالب و بر اساس نقل اين نويسندگان كه خود شاهد عينى بودند، معلوم مىشود كه قبر منتسب به فاطمۀ زهرا - عليها السلام - يا فاطمۀ بنت اسد، در عين حال كه در داخل بقعۀ ائمه بقيع قرار داشت، اما نه در وسط اين حرم شريف، بلكه در سمت جنوبى آن و در داخل طاقنمايى در مقابل محراب قرار گرفته بود و گر چه از سطح زمين قدرى بلندتر و مشخص و مورد احترام زائران بوده و زيارت حضرت زهرا - سلام الله عليها - در كنار اين قبر خوانده مىشده، ولى داراى ضريح معمولى، همانند قبور جناب عباس و ائمه - عليهم السلام - نبوده، بلكه يك روپوش قيمتى و گلابتون به روى اين قبر كشيده مىشده، آن هم ظاهراً به هنگام موسم حج و در مواقع كثرت زائران و در قرنهاى اخير در قسمت مقدّم اين طاق نما، شبكهاى از فولاد به صورت حائلى در ميان اين قبر و فضاى عمومى داخل حرم، تعبيه گرديده بود كه اين شبكه در اصطلاح عامه، به «ضريح حضرت فاطمه» معروف بود؛ همانگونه كه محراب به عنوان «محراب فاطمه» معروف شده است و اين قسمت از حرم داراى تزيينات مختصرى مانند شمعدان و چلچراغ بوده است.
و اينك گفتار اين نويسندگان:
ميرزا حسين فراهانى مىگويد: در وسط همين بقعۀ متبركه در طاقنماى غربى [جنوبى] مقبرهاى است كه به ديوار يك طرف آن را ضريح آهنى ساختهاند و مىگويند قبر فاطمۀ زهرا - سلام الله عليها - است. در اين بقعۀ مباركه ديگر زينتى نيست مگر دو چلچراغ كوچك و چند شمعدان برنجى، و فرش زمين بقعه حصير است. 1
نايب الصدر شيرازى مىگويد: و آثارى در آن بقعه در پيش روى ائمه به طرف ديوار؛ مانند شاهنشين ضريح وپرده دارد، مىگويند جناب صديقه طاهره - عليهاسلامالله - مدفون است. 2
سيد اسماعيل مرندى مىگويد: و محراب قبر حضرت فاطمه - عليها سلام - را زيارت مىكنند، ليكن قبر فاطمۀ بنت اسد است و هم پرده دارد. و در مورد فرش حرم مىگويد: چون كه حضرت در ميان اهل سنت افتادهاند هيچ زينت ندارند، فرش مستعمل دارد، امسال از يزد يك نفر كلان دوز (؟) فرش بسيار خوب فرستاده بود، نينداخته بودند، در بالاى هم مانده بود. 3
و سيف الدوله مىنويسد: هم در اين بقعه علامتى از قبر صديقه طاهره هست. 4تنها يادگار موجود از حرم بقيع:
اين بود آنچه كه راجع به قبر و ضريح منتسب به حضرت زهرا ع - در منابع منعكس گرديده و يا به دست ما رسيده است ولى بايد توجه داشت كه:
اولاً: متأسفانه هيچ دليل و شاهد معتبر در مورد تاريخ و بانى اين ضريح در دست نيست. 5
و ثانياً: آنچه فراهانى گفته است كه اين ضريح از آهن است، منظور وى فلزى بودن آن است؛ زيرا اين ضريح از فولاد ناب و از نظر فنى داراى ظرافت و استحكام فوق العاده بوده و در عين حال تنها اثر و يادگار موجود و بجاى مانده از حرم ائمهبقيع - عليهمالسلام - بوده است كه و هابيان به هنگام تخريب اين حرم شريف، در 8 شوال 1344 ه. اين ضريح را هفت قطعه نموده، شش قطعۀ آن را در روى ديوار سمت راست و چپ درب ورودى محوطه حرم حضرت حمزه و قطعه ديگر را در سمت قبور شهدا در احد نصب نمودهاند و اين كه مىبينيم قطعات اين ضريح پس از گذشت هفتاد سال تحت تأثير شرايط جوى قرار نگرفته و هواى مرطوب و متغير مدينه كوچكترين تغييرى در آن به وجود نياورده است، دليلى است بر اصالت و خالص بودن فولاد اين ضريح.