9مگر بنا نبود كه آيين بت شكنى از ابراهيم بياموزى و همچون او، شيطان وسوسه‌گر را «رمى» و طرد كنى؟
شيطانِ تو همان «نفس» است.
بتِ تو، همان «خود» است.
آيا توانسته‌اى نفسانيّات را در «مذبح ايمان» ذبح كنى و «خود» را در قربانگاه منا، زير پا بنهى و تيغ بر حلقِ «نفس امّاره» بگذارى؟
اگر نه، پس چه عيدى و چه وقوفى؟ !
آرى. . . درس حج، خاكسارى و «كبرزدايى» است.
قاموس واژه‌ها، معانى شرعى و مفاهيم اصطلاحى و فقهى «حج»
اِحرام
قسمت سوم
على حجّتى كِرمانى
2 - تلبيه (تلبيات اربع)
دومين شرط از شرايط كيفيت و صحت احرام؛ عبارت است از «تلبيه» و يا «تلبيات اربع» كه عبارتند از: «لبَّيك اَلّٰلهُم لبَّيكَ، لبَّيكَ لاٰ شَريك لَك لَبّيك» ، اكتفا به همين مقدار تلبيه كافى است و احرام «حاج» يا «معتمر» صحيح مى‌باشد.
«محقق حلّى» آورده است كه احرام در صورتى محقق خواهد گرديد كه «تلبيات اربع» گفته شود.1 و شيخ المحقّقين صاحب جواهر از كتابهاى معتبر فقهى؛ چونان «الانتصار» ، «الغنيه» ، «الخلاف» و «التذكره» ، به آن نقل اجماع محصّل و منقول نموده است.2
البته اكثريت قريب به اتفاق فقها با تعبيرهايى چون «الأحوط» و يا «الأحوط الأولى» ، گفته‌اند كه: بدنبال «تلبيات فوق» اين عبارات را نيز بگويد:
«اِنّ الْحَمدَ واالنِّعمة لَك وَ الْمُلك لاشريكَ لَك لبَيك» .
بديهى است همانطور كه اهل اصطلاح مى‌دانند، اين قبيل تعبيرات حمل بر «استحباب» و يا «استحباب مؤكَّد» مى‌گردد.
«تلبيه‌هاى چهارگانه» يك بار بيشتر واجب نيست، ليكن تكرار و زياد گفتن آن تا آنجا كه «حاج» و يا «معتمر» قدرت دارد، مستحب است؛ بويژه در تعقيب هر نماز واجب و يا مستحبى و بهنگام بالا رفتن از بلندى و يا پايين آمدن از سرازيرى و نيز در آخر شب، موقع بيدار شدن از خواب، وقت سوار شدن و هنگام زوال خورشيد و همچنين آنگاه كه كاروانى را ملاقات مى‌كنند و بالأخره در سحرگاهان.3
«تلبيات اربع» در تحقّق احرام آنچنان نقش و دخالت دارد كه اگر «حاج» و يا «معتمر» آن را فراموش كند، بايد به «ميقات» برگردد و گفتن تلبيه را تدارك كند.4
شيخ الطائفه أبى جعفر محمد بن الحسن الطوسى (م460ه.) در كتاب «النهايه» آورده است: «تلبيه واجب است و ترك آن به هيچ عنوان جايز نيست. . . و آنچه از تلبيه، حتماً و در شكل فريضه بايد گفته شود؛ «تلبيه‌هاى چهارگانه» است، آرى اگر تلبيات ديگرى بر «تلبيات اربع» اضافه كند، داراى فضل و ثواب فراوانى است» .5