38دو مكانِ شريف، مخصوص شيعه بود، آنان توسط اهل سنت مورد اذيت و آزار قرار گرفته و از آنجا بيرون مى‌شدند و ائمه (عليهم السلام) نيز از آمدن آنان به اين اماكن نهى مى‌كردند، در حالى كه چنين نبوده و اهل سنت در كنار شيعه، به اين دو مكان آمد و شد داشته و با هم زندگى مى‌كردند و چه بسا شيعيان در اينجا در اقليت هم بوده‌اند. به همين خاطر است كه زيارت اربعين از علامات شيعه و مؤمنان شمرده شده 1و يا زيارت حضرت امام رضا (ع) از علامات مؤمنان خاص محسوب گرديده است. 2
عملكرد متوكل را همه مى‌دانيم و شنيده‌ايم كه چه آزار و اذيت‌ها به شيعه روا داشت! 3در عصر وى اگر به شيعه بودن كسى پى مى‌بردند، ساعتى مهلتش نمى‌دادند! 4بنابراين اشكال سوم مبنى بر اختصاص دو مكان مسجد كوفه و حائر حسينى به شيعيان محل تامل و دقت است.
برداشت و نتيجه
پس از روشن شدن مستند اقوال و بررسى تك تك روايات از جهت دلالت، كه هر يك از قائلين نسبت به قول خود مطرح كرده‌اند؛ به بيان نظريات علماى ديگر در اين زمينه پرداختيم و بعد از اين‌كه عبارات فقها را در دلالت اين مستندات، به صورت منطقى مقابل يكديگر قرار داديم؛ در ذيل قول به تخيير، وجوه جمعِ روايات باب را مطرح نموديم و بنا بر شكل و قاعدۀ اصولى، ابتدا جمع عرفى را بيان كرديم كه به نقل از قائلين به وجوب قصر، تخيير موضوعى و قائلين به تخيير، تخيير حكمى بيان شد و بعد از آن، در فرض تعارض، ابتدا مرجّح خاص به نقل از فقها و علما مطرح و سپس، بحث مرجّح عام ارائه شدكه بنا به كلام فقها، در اين مبحث منحصر به مرجّح «شهرت» و «مخالف با عامه» است.
همچنين نظريات و كلمات علما در اين باره را با دسته بندى مناسب آورديم و در اختيار محققان و پژوهشگران قرار داديم. اميد است مورد رضايت حضرت بقيه الله اعظم عجّل الله تعالى فرجه الشريف قرار گيرد!