39
تاريخ و رجال
شرح حال آيت الله شيخ عبدالحسين فقيهى رشتى نماينده آيت الله بروجردى در حرمين شريفين
(1410-1321 ق)
رسول جعفريان
شيخ عبدالحسين فقيهى، فرزند شيخ شعبان، از عالمان نجفى است. وى در سال 1352ق. به قم آمد و در اين شهر ابتدا از محضر حاج شيخ عبدالكريم (رحمة الله عليه) بهره برد و پس از آن، سال‌ها در درس مرحوم آيت الله بروجردى شركت كرد.
نكتۀ جالب توجه در زندگى اين مرد آن است‌كه سال‌ها، به نمايندگى از سوى آيت الله بروجردى، موسم حج را در مكه و مدينه به سر برد. او در مدت حضورش، افزون بر بيان مسائل شرعى، از حجاج وجوه شرعى نيز دريافت مى‌كرد.
مدتى پيش در فصلنامۀ «ميقات حج» (ش 63، صص 74 64) مقاله‌اى از وى منتشر كردم كه در بارۀ وضعيت شيعيان مدينه نوشته بود. اين مقاله پيش از آن، در مجلۀ جهان دانش (ش 3، صص191 182) در كرمان به چاپ رسيده بود. مقالۀ ياد شده نشان مى‌داد كه وى افزون بر آن كه عالم و فقيهى وارسته بوده، توجه خاصى هم به مسائل تاريخى و اجتماعى داشته است.
با توجه به‌آنچه در بارۀ حضور وى در حرمين گفته شد، به نظر مى‌رسد او را بايد به‌نوعى نخستين بنيانگذار بعثه، به معناى امروزى‌آن دانست. دراين زمينه وى اطلاعيه‌اى سه زبانه هم در مدينه چاپ كرده كه خوشبختانه تصويرى از آن به دست آمد كه در همين مقاله ارائه خواهد شد.
البته در پايگاه آيت الله بروجردى در اينترنت، از قول آيت الله گرامى نقل شده است كه: نمايندۀ ايشان در مدينه، مرحوم آقا سيد زين العابدين بود و پس از او، مرحوم آقا شيخ عبدالحسين فقيهى رشتى به اين كار پرداختند. در بارۀ آقا سيد زين العابدين چيزى نيافتم. مشهور است كه پيش از ايشان مرحوم سيد محمد تقى طالقانى در مدينه حضور داشت.
پدر شيخ عبدالحسين را كه شيخ شعبان رشتى از فقهاى بزرگ نجف است مى‌شناسيم. گفتنى است برادر وى، شيخ مرتضى گيلانى مشهور به «مدرس» هم كه از طلاب نجف بود و سال 1375ق. به ايران آمد، از چهره‌هاى علمى تهران است كه آثار فراوانى از وى منتشر شده و شمارى هم مخطوط در چند كتابخانه برجاى