21مؤمن و غيرمؤمن از صنوف مسلمانان.
- هم چنين در جاى ديگر فرمود:
«فلا يجوز للمؤمنة أن تتزوّج بغير المؤمن و إن كان مسلما، و يجوز للمؤمن أن يتزوّج بمن شاء من المسلمات» . 1وى در بارۀ ازدواج زن مؤمن، مردان مسلمان را به مؤمن و غيرمؤمن‌از مسلمانان ديگر تقسيم نمود.
- شهيد اول: فرق بين سبي المؤمن و المخالف و الكافر. 2وى نيز اسير را به مؤمن، مخالف و كافر تقسيم نمود.
- آيت الله حكيم: «ثمَّ إنه بناء على وجوب تغسيل الميت المخالف لو غسله المخالف لا يحكم بوجوب إعادته من المؤمن، لقاعدة الإلزام بناء على عمومها للأموات» . 3وى نيز درباره غسل ميت، مسلمانان را به مؤمن و مخالف تقسيم كرد.
- آيت الله سيد محمود شاهرودى: «و المراد من المسلم العارف على ما هو المصطلح في لسان الأخبار هو المؤمن، و ليس المراد منه هو المسلم فقط العارف بالمسائل الشرعية حتى يشمل المخالف» . 4وى نيز مسلمان را به مؤمن و مخالف تقسيم كرد.
به هر روى، از مجموع عبارات فوق و عبارات ديگر فقهاى شيعه كه در اينجا نياورديم، دانسته مى‌شود كه مرادشان از مؤمن، شيعه امامى اثنى عشرى است و به غير شيعيان از ساير فرق اسلامى و هم‌چنين به شيعيان غير امامى اثنى عشرى، مانند شيعيان زيدى و شيعيان اسماعيلى مؤمن گفته نمى‌شود و به آنان «مخالف» اطلاق مى‌گردد. در نتيجه مردم از نظر مذهبى يا مؤمن‌ا ند، يا مخالف و يا كافر.
در بحث نيابت، حكم منوب عنه كه كافر باشد در فصل اول بيان گرديد. اما در اين فصل، حكم نيابت مخالف‌يعنى مسلمان غير شيعۀ امامى اثنى عشرى تشريح مى‌گردد.
در بارۀ جواز نيابت از مخالف، اتفاق نظرى ميان فقهاى عظام شيعه نيست 5و به طور كلى مى‌توان ديدگاه آنان را به سه دسته تقسيم كرد:
دسته نخست، معتقدند كه به طور مطلق هيچ مؤمنى نمى‌تواند نايب مخالف فكرى و اعتقادى خود در حج و عمره گردد؛ اعم از اين كه از اقربايش باشد و يا از غير اقربا، و اگر از اقربا است؛ اعم از اين كه پدرش باشد و يا فاميل ديگر. ديدگاه اين دسته از فقهاى شيعه مطابق است با مبناى آن هايى‌كه معتقدند عمل عبادى هر مسلمانى به صِرف مسلمان بودنشان در دنيا، صحيح نمى‌با شد، بلكه در عالم