43
نقد و بررسى
تفصيل پيشگفته درست نيست؛ زيرا اگر نگوييم روايات نسبت به موردى كه بذل بهنحو اباحۀ تصرف باشد صريحتر است، دست‌كم اطلاق روايات قطعاً شامل هر دو صورت مى‌شود. بنابراين، وجهى براى تفصيل وجود ندارد.
قول سوم: تفصيل ميان اين مطلب كه «بذل بر باذل واجب باشد» ؛ مثل اينكه نذر كرده و يا قسم خورده است، در اين صورت استطاعت محقق مى‌شود و ميان اينكه «بذل بر باذل واجب نباشد.»
مرحومان علامة حلّى، محقق ثانى و علامه حلّى 1در مقام استدلال فرمودهاند:
«در صورتى كه بذل بر باذل واجب نباشد حج بر مبذول له واجب است و اگر بذل واجب نباشد حج هم واجب نيست؛ زيرا در صورت دوم، اگر حج واجب باشد لازمهاش تعليق واجب بر غير واجب ميشود كه باطل است.»