31

چند نكته

اولاً: افتادن به مشقت و دچارسردرد شدن در اثر تابش خورشيد، از علل اضطرار شمرده شده.

ثانياً: تشخيص تحمل مشقت به خود فرد واگذار شده است نه به ديگرى. او خود بهتر مى‌داند كه تابش گرماى خورشيد آزارش مى‌دهد يا نه؟ تشخيص موضوع به دست خود اوست.

ثالثاً: هرچند به‌كفاره اشاره نشده، ليكن با روايات ديگركه سخن از كفاره به ميان آورده‌اند، مقيد مى‌شود.

2. در صحيح اسماعيل بن عبد الخالق آمده است:

«إِلاَّ أَنْ يَكُونَ شَيْخاً كَبِيراً أَوْ قَالَ ذَا عِلَّةٍ» ؛ ¹ا ستظلال جايز نيست. جز اين‌كه پير مردى كهنسال است (كه طاقت گرماى آفتاب را ندارد) يا داراى عذرى است.

3. «عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ، قَالَ: قُلْتُ لأَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ (ع) أُظَلِّلُ وَ أَنَا مُحْرِمٌ؟ قَالَ: لاَ. قُلْتُ: أَ فَأُظَلِّلُ وَ أُكَفِّرُ؟ قَالَ: لاَ. قُلْتُ: فَإِنْ مَرِضْتُ؟ قَالَ: ظَلِّلْ وَ كَفِّرْ. . .» . ²

«عبدالله بن مغيره گويد: به امام موسى بن جعفر (عليهماالسلام) گفتم: من محرم هستم آيا مى‌توانم سايه بگيرم؟ فرمود: نه. گفتم: سايه بگيرم وكفاره بدهم؟ فرمود: نه. گفتم: اگر بيمار شدم چه كنم؟ فرمود: سايه بگير وكفاره بده.»

4. «عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ، عَنْ أَبِي الْحَسَنِ (عليهماالسلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ يُظَلِّلُ عَلَيْهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ؟ قَالَ: لاَ، إِلاَّ مَرِيضٌ، أَوْ مَنْ بِهِ عِلَّةٌ، وَ الَّذِي لاَ يُطِيقُ الشَّمْسَ» . ³

«در صحيح اسحاق بن عمار از امام موسى بن جعفر (عليهماالسلام) آمده است: تظليل جايز نيست، مگر بر مريض يا كسى كه دچار عذرى شده و يا طاقت گرماى آفتاب را ندارد.»

5. صحيح محمد بن منصور آمده بود كه امام (ع) فرمود: تظليل جايز نيست، مگر به جهت عذر يا بيمارى

؛ «لاَ يُظَلِّلُ إِلاَّ مِنْ عِلَّةٍ أَوْ مَرَضٍ» . ⁴

6. «عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ لَهُ زَمِيلٌ فَاعْتَلَّ فَظَلَّلَ عَلَى رَأْسِهِ، أَ لَهُ أَنْ يَسْتَظِلَّ؟ فَقَالَ: نَعَمْ» . ⁵