75به گفتۀ مفسّران، اين سوره نامى غير از «حج» ندارد و از زمان پيامبر (ص) به همين نام شناخته ميشده است. هر چند كه آيات آغازين سوره (16 - 1) و برخى ديگر از آيات آن، از نظر سبك و محتوا، رنگ مكّى دارند، اما از آنجا كه در اين سوره سخن از يهود، صابئين، مجوس و نصارى (17) ، بستن راه مسجد الحرام بر مسلمانان (25) ، اذن قتال براى مهاجران (40 - 39) ، هجرت در راه خدا (59 - 58) ، جواز مقابله به مثل (60) و جهاد (78) به ميان آمده، مدنى بودن آن مسلّم است. ¹براى تعيّن زمان نزولآن نيز قراينداخلى وخارجى وجود داردكه مهمترينآن آيۀ39 است؛

إِنَّ اللَّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذينَ آمَنُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُورٍ (38) أُذِنَ لِلَّذينَ يُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلينَصْرِهِمْ لَقَديرٌ (39) الَّذينَأُخْرِجُوا مِنْدِيارِهِمْ بِغَيْرِحَقٍّ إِلاَّ أَنْيَقُولُوا رَبُّنَااللَّهُ وَلَوْلادَفْعُ اللَّهِالنَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَبِيَعٌوَصَلَواتٌ وَ مَساجِدُ يُذْكَرُ فيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثيراً وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّاللَّهَ لَقَوِىٌّ عَزيزٌ (40) .

«همانا، خداوند از كسانى كه ايمان آورده‌اند دفاع مى‌كند، كه خدا هيچ خيانت پيشۀ ناسپاس را دوست ندارد، (38) به كسانى كه با آنان كارزار كرده‌اند، از آن رو كه ستم ديده‌اند رخصت كارزار داده شد و هر آينه خداوند بر يارى ايشان تواناست، (39) آنان كه به ناروا از ديار خويش رانده شدند، تنها بدين سبب كه گفتند: پروردگار ما خداى يكتاست و اگر خداوند برخى از مردم را به برخى باز نمى‌داشت هر آينه ديرها [ى راهبان] و كليساها [ى ترسايان] و كنشتها [ى جهودان] و مسجدها [ى مسلمانان] كه در آنها نام خدا بسيار ياد مى شود، ويران مى گرديد و البته خدا كسى را كه [دين] او را يارى كند، يارى خواهد كرد كه خداوند نيرومند و تواناى بى‌همتاست» (40) .