74به قتال و شهادت، زمينه‌هاى لازم را به لحاظ آمادگى روحى به تدريج فراهم مى‌كرد. نكته‌اى ديگر كه در سورۀ بقره و حج قابل توجه است، چينش آيات حج و جهاد دركنار همديگر و گاهى درهم بودن آنها است.
زمان نزول سورۀ انفال
سورۀ انفال در بارۀ روزهاى بعد از پيروزى قواى اسلام در بدر است و ناظر بر اوضاع خاص آن زمان ميباشد. مهمترين آيات اين سوره كه مرتبط با موضوع بحث است، عبارت‌اند از آياتى كه به امورى مانند: اقدامات خصمانۀ قريش عليه پيامبر (ص) (30) ، تهديد قريش به عذاب به خاطر بستن راه مسجد الحرام و عدم لياقت آنان براى تصدّى حرم مى‌پردازند. در اين سوره به امور ديگرى نيز اشاره شده كه قابل ملاحظه است، هرچند ارتباط مستقيم با بحث حاضر ندارد؛ مانند: هزينه‌هايى كه مشركان براى سدّ راه خدا مى‌كنند (38 -34) ، تحريك و تشويق مسلمانان بر قتال و جهاد (39 و40) ، تقسيم غنايم، ضرورت پايدارى در جنگ، لزوم وحدت و آمادگى نظامى (60 -41) ، شرايط صلح، امور اسيران و ولايت مسلمانان نسبت به همديگر (75- 61) .
ولى پيش از پرداختن به آيات مربوط در سوره‌هاى بقره و انفال، لازم است ابتدا به سورۀ حج بپردازيم؛ چرا كه زمان نزول اين دو سوره، بر اساس قراين صريح داخلى و خارجى (مانند رواياتى كه در كتب تفسير و تاريخ آمده) بهطور قطع مشخص است، اما دربارۀ زمان نزول سورۀ حج اختلاف نظر وجود دارد. 1زمان نزول سورۀ حج