46
4 - سخاوت و بخشندگى
در آموزه‌هاى وحيانى، خوى «سخاوت» و «بخشندگى» ، خصلتى شايسته و مهم شناخته شده است. در اهميت آن همين بس كه در پاره‌اى از روايات برجاى مانده از معصومين عليهم السلام، از او به‌عنوان «خوى خداوند» و «خلق انبياى الهى» ياد شده است. پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله فرمود:
«السَّخٰاءُ خُلْقُ اللّٰهِ اْلأَعْظَم» ؛ 1«بخشندگى، خوى بزرگ خداوند است.»
امام صادق عليه السلام نيز فرمود:
«السَّخٰاءُ مِنْ أَخْلاٰقِ اْلأَنْبِيٰاءِ. . .» ؛ 2«بخشندگى، از اخلاق پيامبران است. . . .»
در كاوش‌هاى اجتماعى به اين نتيجه دست خواهيم يافت كه پاى‌بندى افراد به صفت نيك «سخاوت» ، موجب محبوبيت آنان در نزد ديگران و سبب آراستگى خُلق و خوى آنان خواهد شد؛ امير مؤمنان عليه السلام در اين راستا مى‌فرمايد:
«السَّخٰاءُ يَكْسِبُ الْمَحَبَّةَ وَيُزَيِّنُ اْلأَخْلاٰقَ» . 3«بخشندگى، درستى مى‌آورد و خلق خوى را مى‌آرايد.»
لازم به يادآورى است، اگرچه سخىّ بودن در وطن همچون سخاوت در سفر، عملى پسنديده به‌شمار مى‌آيد، ليكن بى‌ترديد بروز اين خصلت در سفر (كه غالباً با مشكلات همراه است) امرى پسنديده خواهد بود. اين‌جا است كه مى‌بينيم پيشوايان معصوم عليهم السلام سخاوت در سفر را از نشانه‌هاى مروت و جوانمردى دانسته‌اند. امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:
«إِنَّ مِنَ الْمُرُوءَةِ فِي السَّفَرِ كَثْرَةَ الزَّادِ وَ طِيبَهُ وَ بَذْلَهُ لِمَنْ كَانَ مَعَكَ» . 4«از نشانه‌هاى جوانمردى در سفر، توشۀ فراوان و مطبوع برداشتن و بذل و بخشش آن به همسفران است.»
از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نيز اين‌گونه نقل شده است كه:
«مِنْ شَرَفِ الرَّجُلِ أَنْ يُطَيِّبَ زَادَهُ إِذَا خَرَجَ فِي سَفَرٍ» . 5«از شرافت مرد آن است كه چون به سفر رود، توشۀ خوب و پاكيزه بردارد.»