15 الف - جلب توجه افكار عمومى

رَبَّنٰا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوٰادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنٰا لِيُقِيمُوا الصَّلاٰةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النّٰاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ .

ابراهيم عليه السلام پس از اسكان هاجر وكودك خردسالش در سرزمين بى‌آب و علف، به‌هنگام ترك آن‌ها، دست به سوى پروردگار بلند كرد و گفت: خدايا! افكار عمومى و تمايل قلبى مردم را متوجّه آن‌ها كن!

مرحوم طبرسى در توضيح اين دعا مى‌نويسد: «هذا سؤال من إبراهيم (عليه السلام) أن يجعل اللّٰه قلوب الخلق تحن إلى ذلك الموضع ليكون في ذلك أنس لذريته بمن يرد عليهم من الوفود و ليدر أرزاقهم على مرور الأوقات ولو لا لطفه سبحانه بإمالة قلوب الناس إليه إما للدين كالحج والعمرة وإما للتجارة لما صح أن يعيش ساكنوه» . ¹پس در اين دعا هم خواستۀ دينى است و هم خواستۀ دنيايى؛ بُعد دينى دعا آنجا است كه از خداوند درخواست شده ميل و رغبت در مردم براى انجام اعمال حج و عمره ايجاد كند.

بُعد دنيايى آنجا است كه ابراهيم از خدا مى‌خواهد در مردم تمايل براى كسب و تجارت در اين سرزمين ايجاد شود. گفتنى است، بعضى از مفسّران اهل سنت نيز به جامع بودن اين دعا اشاره كرده‌اند. ²نكته ديگر:

اين دعا حاكى از آن است كه وضع آن سرزمين قابل سكونت نبوده و از اين رو، مردم ميل و رغبتى به آنجا نداشتند. براى همين ابراهيم عرض مى‌كند: فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النّٰاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ .

معناى ديگر دعا:

معنايى كه براى آيه آورديم، معناى ظاهرى آن بود، در روايات شيعه معناى ديگرى هم براى آن آمده است و آن اين‌كه ابراهيم عليه السلام در اين دعا از خداوند درخواست كرد كه:

خدايا! قلب مردم را متوجّه اهل بيت عليهم السلام گردان، كه اين محبت، شرط قبولى اعمال حج است؛ چنان‌كه از امام باقر عليه السلام روايت شده كه:

«مَنْ خَرَجَ مِنْ بَيْتِهِ بِزَادٍ وَ رَاحِلَةٍ وَ كِرَاءٍ حَلاَلٍ يَرُومُ هَذَا الْبَيْتَ عَارِفاً بِحَقِّنَا يَهْوَانَا قَلْبُهُ كَمَا