22حج از جمله مقامات و عباداتى است كه فرد مسلمان با شركت در آن، اوج تواضع و فروتنى خود را در برابر خالق نشان مىدهد و با اجراى فرامين خداوند، كرنش خويش را در مقابل عظمت بارىتعالى به نمايش مىگذارد.
تواضع در حج
«حَتَّى يَهُزُّوا مَنَاكِبَهُمْ ذُلُلاً» . (خطبۀ 192)
«عاشقان بيت اللّٰه الحرام. . . شانههاى خود را با خضوع و فروتنى بسيار (در سعى و طواف) مىجنبانند.»
در حج، هر كس با هر شخصيت و با هر مقام و منصب دنيوى و هر نوع افتخار قومى و ظاهرى، ذليلانه، تمرين تواضع و فروتنى مىكند. تواضع در برابر خالق، كه فروتنى در برابر مخلوقات را هم به دنبال دارد.
توجّه به نياز حجّاج
«وَمُرْ أَهْلَ مَكَّةَ أَلَّا يَأْخُذُوا مِنْ سَاكِنٍ أَجْراً» . (نامۀ 67)
«و به مردم مكّه فرمان ده تا از هيچ زائرى در ايّام حج اجرت مسكن نگيرند.»
رفع نياز حجّاج و از جمله تأمين مسكن آنان، از مسائل مهمّى است كه حكومت اسلامى در جهت برپايى هر چه باشكوهتر اين فريضۀ الهى مىبايست مدّ نظر داشته و بدان همّت گمارد. در اين نامه حضرت به فرماندار مكّه و امير الحاج منصوب خود، در اين زمينه دستور صريح مىدهند.
توجّه به نيازمندان در حج
«وَلَا تَحْجُبَنِّ ذَا حَاجَةٍ عَنْ لِقَائِكَ بِهَا» . (نامۀ 67)
«و (در حج) هيچ نيازمندى را از ديدار خود محروم مگردان.»
توجّه به نيازمندىهاى محرومان را امام به فرماندار مكّه مىنويسد و اين اعمّ از است از نياز حجّاج و نياز محتاجان و نياز مسلمانان ساير كشورهاى اسلامى.
توحيد در حج
«حَجَّ بَيْتِهِ الحَرَامِ. . . وَجَعَلَهُ. . . وَإذْعَانِهِمْ لِعِزَّتِهِ» . (خطبۀ 1)
«خداوندسبحان حجّخانهاش رانشانۀ اعتراف به عزّت و بزرگى خويش قرار داد.»
تمامى مراسم حج درس توحيد و اقرار به وحدانيت و عزّت و عظمت خداوند است. حج جداى از تمام آثار و منافع سرشار آن، تمرين يكتاپرستى و شناخت عظمت و بزرگى حضرت بارى تعالى است.
توسل به خداوند
«إِنَّ أَفْضَلَ مَا تَوَسَّلَ بِهِ الْمُتَوَسِّلُونَ إِلَى اللّٰهِ. . . حَجُّ الْبَيْتِ وَ اعْتِمَارُهُ» . (خطبۀ 110)
«بهترين وسيلۀ توسل و تقرب به خداوند سبحان، . . . حجّ خانۀ خدا و عمرۀ آن است.»