20و در پانوشت‌ها به ديگر مصادر روايى كه احاديث مربوط را ثبت كرده است، اشاره مى‌كنيم:

الف - روايات اهل سنّت

1 - يحى بن بكير، از عقيل، از ابن شهاب روايت كرده كه امّ‌سلمه مرا خبر داد كه ابوهريره گفت: از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه در بارۀ ماه رمضان فرمود:

«كسى‌كه از روى ايمان و اخلاص به نماز بايستد، خداوند گناهان گذشتۀ او را بيامرزد» ؛ «مَنْ قَامَهُ إِيمَاناً وَ احْتِسَاباً غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ» . ¹

2 - به طريق ديگر از ابوهريره نقل شده كه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:

«مَنْ قَامَ رَمَضٰان إِيمَاناً وَ احْتِسَاباً غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ» .

ابن شهاب گويد: پيامبر خدا رحلت كردند و تا زمان ابوبكر و اوايل خلافت عمر امر به اين منوال بود. ²شوكانى گويد: از نووى نقل شده كه قيام رمضان، با نماز تراويح تحقق مى‌پذيرد ولى منحصر به تراويح نيست. و سخن كرمانى را كه گفته است قيام رمضان جز به تراويح محقّق نمى‌شود، دور از واقعيت دانسته است. ³3 - بنا به نقل بخارى، از عايشه روايت شده كه گفت:

«إِنَّ رَسُول اللّٰه صَلّىٰ وَذٰلِكَ في رَمَضٰان» . ⁴

4 - يحيى بن بكير، از عقيل، از ابن شهاب، از عروه روايت كرده كه عايشه بر من خبر داد كه رسول خدا در نيمه شبى به مسجد رفتند و گروهى با نماز آن حضرت نماز خواندند و اين خبر منتشر شد و در پى آن جمعيت بيشترى آمدند و با پيامبر نماز گزاردند، صبح شد و خبر نماز پيغمبر زبان به زبان گشت و در شب سوّم نيز با نماز آن حضرت نماز خواندند و چون شب چهارم فرارسيد، مسجد گنجايش جماعت را نداشت تا اينكه مردم براى اداى فريضۀ صبح اجتماع كردند و پيامبر پس از نماز صبح شهادتين گفته، سپس فرمودند: از تنگى مكان بيم نداشتم، ليكن ترسيدم كه اين نماز بر شما واجب شود؛ (خَشيتُ أَنْ تَفْرِضَ عَلَيكُمْ. . .) و از انجام آن ناتوان شويد. پيامبر رحلت نمودند و امر بدين منوال بود. ⁵