21شوكانى گويد: نورى گفته است: از اين روايت چنين استفاده مى‌شود كه نافله را مى‌توان به جماعت خواند، امّا به نظر من بايد نافله را فرادى خواند، به جز نوافل مخصوص؛ مانند عيد، كسوف، استسقا و تراويح، به نظر اكثر فقها» . ¹اين نظريه از چند جهت مردود است:

اوّلاً: روايت پيشين دليل بر اين نيست كه آن نماز كه پيامبر گزاردند، تراويح بوده و در ماه رمضان اقامه شده است، تا بتوان بر مشروعيت تراويح استدلال كرد.

ثانياً: فقهاى اهل سنّت در اينكه مضمون روايت مبيّن جماعت در نافله باشد، تأمّل دارند و جز در مواردى خاص؛ مانند عيد و استستقا و. . . فرادى خواندن را ترجيح داده‌اند.

چنانكه از قول شوكانى خواهد آمد.

ثالثاً: سند روايت جاى تأمّل دارد؛ زيرا يحيى بن بكير را كه همان يحيى بن عبداللّٰه ابن بكير است، برخى علما مانند نسائى و ابن حاتم ضعيف شمرده‌اند.

نسائى گويد: «ضعيف است و در مورد ديگر گويد ثقه نيست.»

ابى‌حاتم نيز گويد: حديث او ثبت مى‌شود امّا به آن استدلال نمى‌توان كرد. ²5 - اسماعيل گويد، مالك برايم نقل كرد از سعيد مقبرى، از ابى‌سلمه پسر عبدالرحمان كه از عايشه پرسيد: نماز پيامبر در ماه رمضان چگونه بود؟ پاسخ داد: در رمضان و نه غير آن، بر يازده ركعت مى‌افزود. چهار ركعت مى‌خواند كه از زيبايى و طولانى بودنش مپرس، سپس چهار ركعت ديگر مى‌خواند كه از زيبايى و طولانى بودنش مپرس. آنگاه سه ركعت ديگر مى‌خواند. پرسيدم: يا رسول‌اللّٰه آيا پيش از نماز وتر به خواب مى‌رويد؟ پاسخ مى‌دادند اى عايشه، ديدگان من به خواب مى‌روند امّا قلب من بيدار است. ³تفسير «خَشِيتُ أَنْ تَفْرِضَ»

نكتۀ قابل ذكر در روايت فوق، جملۀ «مى‌ترسم بر شما واجب شود» است؛ زيرا چگونه ممكن است مواظبت به يك عملِ مستحب، سبب وجوب آن شود؟ ! و به گفتۀ علّامۀ مجلسى رحمه الله: مواظبت بر عمل خير و اجتماع بر يك فعل مندوب، هرگز سبب