19«ميقات حجّ» تقديم خوانندگان گرامى نمايم.
گفتنى است از آنجا كه تحقيق و نگارش ياد شده، به جز فهرست‌هاى كتاب، به حدود نود صفحه مى‌رسيد و اين فراتر از ظرفيت يك مقاله در فصلنامه بود، بر آن شدم كه آن را تلخيص كرده در قالب اين مقاله، كه برگرفته از متن عربى است، به صورت گزيده، با اندك تصرف، به خوانندگان گرامى تقديم كنم. جا دارد از مساعى نگارندۀ محترم كه زحمت پژوهش و نگارش را متحمّل شده‌اند سپاسگزارى شود.
واژۀ «تراويح»
«تراويح» جمع «ترويحه» و معناى اصلى آن، نشستن است. بعدها آن را به نشستن به منظور استراحت پس از چهار ركعت نماز (مستحبى) در ماه رمضان، اطلاق كرده‌اند و از آن پس به هر چهار ركعت نماز ياد شده، «تراويح» گفته‌اند. البته مجموعۀ اين نماز را هم كه به بيست ركعت مى‌رسد، تراويح مى‌گويند. 1كحلانى مى‌نويسد: نامگذارى اين نماز به تراويح، شايد مستند به روايتى باشد كه بيهقى از عايشه نقل كرده كه گفت: «پيامبر خدا صلى الله عليه و آله پس از هر چهار ركعت به استراحت مى‌پرداخت.» اگر اين حديث به ثبوت برسد، مستند اصلى است براى نشستن امام در نماز تراويح. 2اشكال در روايت همان است كه بيهقى بدان اشاره كرده كه تنها راوى حديث «مغيرة بن دياب» است كه مورد تأييد نيست. 3نمازهاى ماه رمضان در احاديث شيعه و سنى
در صحاح و سنن و مدارك و جوامع روايى، روايات بسيارى از پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام دربارۀ نافله‌هاى ماه رمضان، اصل مشروعيت، تعداد ركعات و چگونگى آن رسيده است كه از مجموع آن ها، اصل مشروعيت آن به اجماع و اتّفاق نظريه استفاده مى‌شود.
مسألۀ مورد اختلاف اين است كه آيا اين نافله‌ها را مى‌توان به جماعت خواند يا بايد فرادى خوانده شود؟ در اين تحقيق، به تفصيل در بارۀ اين موضوع بحث خواهد شد.
در اينجا، به دليل رعايت اختصار، از كتب اهل سنّت به آنچه بخارى آورده و از كتب اماميه به آنچه شيخ طوسى در تهذيب نقل كرده است بسنده مى‌كنيم.