37و در باب آن راه و امنيت و سلامت آن سمت گفتگوها» كردند. 1اينان آمده بودند تا امين الدوله را قانع كنند تا از راه ينبع بازگردد. 2مصيبت تنها در راه جبل و يا مسير مكه به مدينه نبود، بلكه در فاصلۀ كوتاه جده تا مكه نيز اعراب غارتگر حضور داشتند. مخبرالسلطنه مى‌نويسد كه تاكتيك آنها اين است كه از يك سو تيراندازى مى‌كنند و وقتى قافله درهم شد، مى‌ريزند و مى‌برند. «اگر كسى دفاع كرد، خنجر در سينه‌اش مى‌خلد. زنى ترك مجروح شد و مردى مقتول.» اين در حالى است كه طول كاروان هزار ذرع بوده است. 3در اين مسير در فواصل اندكى قراولخانه بوده و به مقدار هر دو فرسنگى، يك قلعه با شمارى نيرو حضور داشته و ابتدا و انتهاى كاروان مراقبت مى‌شده است. 4دزدى شامل حال صحراى منا هم مى‌شد. امين‌الدوله دو بزغاله را كه براى كشتن آورده بودند، از رأفت در پشت چادر نگه داشته گفت براى آنان علف فراهم كنند. «هنوز علف نرسيده، عرب‌ها يكى را دزديدند و ديگرى در فراق رفيق خود نالان بود كه به جزئى غفلت آن هم به سرقت رفت.» 5اين دزدى شكل‌هاى ديگرى هم داشت.
جمّالى قول دادن شتر داده پولى توسط دلال گرفته و صبح روزى كه حجاج از مكه عازم مدينه شدند، نه از شتربان خبرى هست و نه شتر. 6ماليات راه و تذكره
يك زائر، از هر مرزى كه عبور مى‌كرد، وقتى وارد حجاز مى‌شد، لزوماً بايد پولى بابت تذكره به دولت متبوع خود و پولى بابت اخوه به اعراب سر راه و پولى براى شريف و والى كه البته غير مستقيم توسط حمله‌دار صورت مى‌گرفت، بپردازد. اين افزون بر گمرك يا بهانه‌هاى ديگرى است كه وسيله‌اى براى گرفتن پول از زائران مى‌باشد.
در تمام سفرنامه‌هاى موجود به اين قبيل پرداخت‌ها به طور مكرر اشاره و از آنها گله شده است. حتى ثروتمندى چون ظهيرالملك هم از اين مسأله ناليده، مى‌نويسد:
«پول است كه به انواع و اقسام مختلف متصل بايد داد. يك نفر حاجى. . .
حساب نمود از ورود به خانقين تا مكۀ متبركه هر يك تذكره مبلغ بيست و پنج تومانِ ايران تمام مى‌شود.» 7