28با حالت خضوع و احترام هرچه تمامتر در برابر باب جبرئيل كه در طرف مشرق حرم مطهر قرار دارد ايستاديم اذن دخول و دعا خوانده شد پاها را برهنه كرديم با گامهاى كوتاه در ميان انبوه جمعيت وارد مسجدالنبى شديم، چه عظمت و وسعتى دارد اين مسجد عظيم و كم‌نظير! مساحت آن اكنون 16326 متر مربع است.
اگرچه مدينه نزديك به چهل مسجد دارد ولى از همه مجلل‌تر و باشكوه‌تر همين مسجدالنبى است كه در آغوشِ شهر قرار گرفته.
يكبار شبى كه، در ساعت يك بعد از نيمه شب، در حال احرام به مكه و سپس به مسجدالنبى داخل شديم و بار ديگر آن روز صبح - كه سخن از آن مى‌رود - به داخل مسجدالنبى راه يافتيم - حالتى به من دست داد كه يُدرك ولا يُوصَف بود. همچون قطره‌اى ضعيف در برابر عظمتى بى‌نظير آن چنان از خود بيخود شدم كه چيزى نمانده بود زير دست و پاها بيفتم و جان به جان آفرين تسليم كنم - دست غيبى و تأييد الهى يارى كرد كه هستى خود را - وگرچه به كوچكترين حد احساس مى‌كردم - همچنان «هست» بماند.
اين مسجد عظيم در سال اول هجرى قمرى به دست مبارك پيامبر - ص - و نظارت شخص شخيص ايشان و كمك مهاجران و انصار و يارى ابرمرد روزگار حضرت على - ع - با سنگ و گل بنا نهاده شد و كم‌كم در دوره‌هاى بعد وسعت پيدا كرد و طبق دلخواه خلفاى تجمل‌پرست اموى و عباسى زينتها يافت و در آن طلا و نقره به كار رفت. اين مسجد در ابتداى بنا از شمال به جنوب 35 متر و از مغرب به مشرق 30 متر عرض داشت و داراى ده ستون ساده از تنۀ درخت خرما بود و سقف آن از شاخ و برگ درختان پوشيده شده بود. در سال هفتم هجرت اين مسجد به دستور پيامبر عاليقدر - ص - به صورت مربع درآمد و آن قسمت اصلى مسجد هنوز هم مشخص است.
در قديم حجرۀ مقدس رسول خدا - ص - و فاطمۀ زهرا - س - دخت گرامىِ آن حضرت، در كنار مسجد و خارج از آن بوده و به مسجد راه داشته است ولى در زمان وليد بن عبدالملك اموى آن دو حجره را كه امام حسن و امام حسين - عليهماالسلام - دو فرزند عزيزِ پيامبر - ص -، در آن ساكن بوده‌اند برحسب دستور خليفه به مسجد وصل كردند و آن را از صورتِ خانه خارج كردند.
مرقد مطهر حضرت رسول خدا - ص - در خانۀ مسكونىِ آن حضرت، در جنوب شرقى