539 - تفسير نورالثقلين، ج1، ص 367.
40 - تفسير نورالثقلين، ج1، ص 366.
41 - مراد «علم الوراثة» است كه مخصوص اهل بيت - عليهم‌السلام - مى‌باشد اما «علم الدّراسة» را در حوزه و غير حوزه مى‌توان فراگرفت.
42 - تفسير نورالثقلين، ج1، ص 368.
43 - تفسير عياشى، ج 1، ص 190 - تفسير نورالثقلين، ج1، ص 369.
44 - تفسير نورالثقلين، ج1، ص 369.
45 - وسائل الشيعه، ج 9، ص 374.
46 - اصول كافى، ج 2، ص 18.
47 - مراد وفد حق است؛ يعنى مهمانان الهى.
48 - ذاريات: 50.
49 - نهج‌البلاغه، خطبه 1.
50 - تفسير نورالثقلين، ج1، ص 374.
51 و 52 و 53 - وسائل الشيعه، ج 9، ص 361.
54 - حج: 25.
55 و 56 و 57 - وسائل الشيعه، ج 9، ص 367.
58 و 59 و 60 - وسائل الشيعه، ج 9، ص 368 و 369.
61 - وسائل الشيعه، ج 9، ص 343.
62 - توبه: 28.
63 - وسائل الشيعه، ج 9، ص 343.
حجّ ابراهيمى و تقريب مذاهب اسلامى
محمد محمّدى رى شهرى
اين سخنرانى در تاريخ دوم ذى‌الحجة الحرام 1413 2/3/1372 در افتتاح سمينار مجمع التقريب در مكه مكرمه ايراد گرديده است كه پس از تكميل و تنظيم تحت عنوان: «حج ابراهيمى و تقريب مذاهب اسلامى» ارائه مى‌گردد:
اين سوّمين سمينار «مجمع التقريب» است كه در كنار خانۀ خدا تشكيل مى‌شود. در اين جلسه، ابتدا از همۀ انديشمندان مذاهب اسلامى كه از كشورهاى مختلف در اين گردهمايى شركت كرده‌اند، صميمانه تشكر نموده و از خداوند متعال مى‌خواهم كه به همۀ ما توفيق عنايت كند تا بتوانيم توان فكرى و عملى خود را در راستاى اهداف مجمع؛ كه يكى از اهداف مهم و اصلى آن، انجام حج ابراهيمى است به كار گيريم.
اين سمينار در حالى تشكيل مى‌شود كه از يكسو، به بركت انقلاب اسلامى به رهبرى ابرمرد تاريخ اسلام، امام خمينى - رضوان اللّٰه تعالى عليه - و خلف صالحش؛ حضرت آيةالله خامنه‌اى - مد ظله‌العالى - مسلمانان جهان هشيار شده‌اند و بيش از هر زمان ديگر، حركت و خيزش اسلام انقلابى در سراسرِ ممالكِ اسلامى، كاخهاى استكبار را به لرزه درآورده است.
و از سوى ديگر دشمنان اسلام و در رأس آنها آمريكا كه اسلام واقعى را در تضاد با منافع خود مى‌بيند و از گسترش آن به شدّت بيمناكند، بيش از هر وقت ديگر براى ضربه‌زدن به اسلام ناب و هواداران مقاوم آن توطئه مى‌كنند، و براى ايجاد تفرقه در صفوف مسلمين برنامه‌ريزى مى‌نمايند،
آفات تقريب
تصور مى‌كنم عناوينى كه براى بحث و بررسى در اين كنفرانس توسط برگزاركنندگان پيشنهاد شده، مناسب، و سخن گفتن در زمينۀ آن عناوين، لازم و ضرورى است، ليكن اين مباحث در صورتى مى‌تواند زمينه را براى رسيدن به اهداف مجمع آماده و هموار كند كه آفتهاى تقريب در كنار بحثها بلكه قبل از آن، دقيقاً شناسايى شود و تقريب مذاهب اسلامى آفت‌زدايى گردد.
عناوينى كه به اين سمينار جهت گفتگو پيرامون آن، ارائه شده عبارتند از: «تقريب سياسى» ، «تقريب اقتصادى» ، «تقريب اعتقادى» ، «تقريب فقهى» و «تقريب روايى» . همۀ اين موضوعات براى تقريب، محورهايى اصولى و مباحثى ضرورى است ولى بدون توجه به آفات تقريب، نه‌تنها ثمربخش نيست بلكه ممكن است پرداختن به اين مسائل در نهايت، تبديل به آفت گردد.
تئورى تقريب و يا شناخت راههاى آن، در صورتى مى‌تواند مقدمه براى تقريب باشد كه آفات تقريب شناخته شده و در عمل به آفت‌زدايى پرداخته شود.
بنابر اين، در مكۀ مكرمه و موسم حج - كه به گفتۀ امام راحل و احياگر حج ابراهيمى: نقطۀ اصلى دعوت مسلمين جهان به اتحاد و وحدت كلمه است - مناسبترين و ضرورى‌ترين مباحث، آفت‌شناسى تقريب و ضرورى‌ترين اقدام، زدودن آفتهاى تقريب است.
در اين راستا من به عنوان مقدمه بر اين سمينار، نكته‌اى در ارتباط با «مهمترين آفت تقريب» و نكته‌اى در زمينۀ «مهمترين عامل تقريب» تقديم حضار گرامى مى‌كنم و پيشنهاد مى‌نمايم كه مسؤولان مجمع به اين مسألۀ اساسى، بيشتر اهميت دهند و مباحثى را در اين زمينه برنامه‌ريزى و طرح نمايند.
مهمترين آفت تقريب