37در هر صورت، كسى‌كه در انجام تمام اعمال و يا در برخياعمال حج ناتوان و معذور باشد نمى‌تواند نيابت منوب عنه را بر عهده گيرد؛ چه به نحو استيجارى و چه به نحو تبرعى.
مقام دوم: تفاوت بين عذر طارى و عذر غير طارى
* عذر غير طارى يا عذر قبلى، به موردى گفته مى‌شودكه نايب پيش از احرام مى‌داند معذور است.
* عذر طارى و يا عذر حادث، عذرى است كه پيش ازاحرام وجود نداشته و بعد از آن كه شخص محرم شد به وجود مى‌آيد.
فقهاى معاصر بر خلاف فقهاى گذشته، بين عذر طارى و عذر غير طارى تفاوت قائل شده و غالب آنان به فتوا و يا به احتياط واجب در بارۀ عذر غير طارى فرموده‌اند: اگر كسى معذور از انجام اعمال حج باشد، نمى‌تواند نايب كسى در حج شود و اگر نيابت كند اكتفا به حج وى مشكل است و مجزى از منوب عنه نخواهد بود.
اما بارۀ عذر طارى، نظر واحدى بين آنان نيست و در مجموع، چندين گفتار از ايشان نقل شده كه مى‌توان همۀ آن‌ها را در چهار قول به شرح زير بيان كرد:
1. امام خمينى، (محمودى، 1429ق. مسئله 107 و 160). و برخى از فقها كه حاشيه بر نظر معظم له ندارند، مى‌فرمايند: شخص اگر در انجام بعضى از اعمال عذر داشته باشد (اعم از عذر طارى و عذر غير طارى) نمى‌توان وى را اجير كرد و اگر تبرعى نيز انجام دهد، اكتفا كردن به آن مشكل است، (محمودى، 1429ق. مسئله 107 و 160). دليل اين قول آن است كه ادلۀ نيابت شامل معذور نيست و براى جواز نيابتِ معذور دليل ديگرى نيز وجود ندارد اما از اين‌كه دليلى وجود دارد مبنى بر اين‌كه خود مكلف در اثناى عمل اگر با عذرى مواجه شود، جايز است استنابه نمايد، اين دليل مخصوص خود مكلف است و سرايت آن به نايب، دليل و بيّنه‌اى مى‌خواهد كه موجود نيست.
2. آيات عظام خويى، تبريزى، مكارم شيرازى و نورى همدانى بين عذر طارى و عذر غير طارى تفصيل قائل شده‌اند؛ به اين معنا كه در عذر طارى عمل نايب صحيح و مجزى از منوب عنه مى‌باشد، ولى اگر عذرش غير طارى باشد، نيابتش صحيح نبوده و مجزى نخواهد بود (آيات عظام خويى، تبريزى، مكارم شيرازى و نورى همدانى).
آيت الله گلپايگانى نيز همين نظر را دارد با اين تفاوت كه در عذر غير طارى فرموده‌اند بنا بر احتياط، نيابت معذور صحيح نيست.