21
4. پس از بازگشت از حج
در باور عمومى، انتظاراتى نسبت به نوع نگرش و عملكرد فردى كه موفق به سفر حج مى‌شود، وجود دارد. اين مسئله تا آنجا پيش مى‌رود كه ميزان كجروى يا همنوايى افراد با ارزش‌ها و هنجارهاى مورد وفاق جامعه، در مرحله پيش از سفر، تا حد زيادى تحت الشعاع آن انتظارات قرار مى‌گيرد؛ به گونه‌اى‌كه انتظار مى‌رود به ميزان همنوايى فرد افزوده شود.
همچنين بر مبناى نظريۀ برچسب اجتماعى افراد پس از برچسب خوردن، به تدريج بيشتر به آن نوع رفتار متعهد مى‌شوند و فرد برچسب خورده، با ديگر افرادِ با هويتِ مشابه، مرتبط و همنوا خواهد شد. قبول رسمى يا غير رسمى همنوايى در بارۀ فرد، موجب رفتار مناسب ديگران نسبت به او مى‌شود و در نتيجه بيش از آن‌كه فرد را به شكستن هنجارهاى اجتماعى وادارد، موجب افزايش تمايل او به شركت در گروه‌هاى همنوا و ايفاى نقش‌هاى مورد وفاق مى‌گردد (برداشت از رابرتسون، 1377).
كسانى كه به سفر حج مى‌روند از يك سو داراى نشانه‌ها و نمادهايى مى‌گردند كه با ديگران متمايز شده و نقطۀ توجه و كانون انتظار ديگران نسبت به وى مى‌شود. براى مثال، در آموزه‌هاى دينى سفارش شده است كه حاجى پس از مراجعت از سفر، وليمه دهد و براى نزديكان سوغات بياورد.
همچنين بسيارى از افراد با تراشيدن موى خود در اين موسم، با كسب نشانه‌اى تقريباً طولانى مدت، از ديگران متمايز شده و به‌زودى شناخته مى‌شود. همۀ اين‌ها موجبات جلب توجه افراد ديگر به حاجيان مى‌شود.
بنابر يافته‌هاى پيمايش صورت گرفته از سوى نهاد نمايندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه‌ها، در اين باره، از نظر بيشتر حجاج دانشجو، كه جمعيت نمونۀ تحقيق را تشكيل مى‌دهند، زائران خانۀ خدا در نزد اكثر اعضاى جامعه، از جايگاه و منزلت بسيار بالايى برخوردارند (بيش از نيمى از پاسخگويان درحد زياد و خيلى زياد).
همچنين از سوى ديگر بنابر مشاهدات صورت گرفته در جامعه، حاجيان نسبت به سفر مجدد به حج، تجديد خاطرات سفر و نيز اجتماع مجدد گروه‌هاى همسفر در مراسم حج، گرايش مى‌يابند؛ به‌گونه‌اى كه ميزان تعلق آن‌ها به گروه و نوع تجربۀ آن‌ها از ارتباط با گروه، بر ميزان همنوايى آن‌ها با آموزه‌ها و دستورات اسلامى مؤثر است (برداشت از پرچمى، 1388).