46
مسح بر موانع
اماميه مسح بر موانع را جايز نشمرده و آن را مجزى از وظيفۀ واجب نمى د انند. براى نمونه، اگر كسى بر روى كلاه يا عمامه اى كه بر سر دارد مسح بكشد وضو و مسح او صحيح نيست بلكه بايد دست را داخل كلاه، مقنعه و يا عمامه برده و بدون مانع آب را به خود سر و يا موى سر برساند تا مسح او صحيح باشد، 1چرا كه به هنگام وجود مانع، روايات بيانيه دستور به چنين وضويى داده اند. 2
و همچنين آيۀ شريفه برعدم مانع دلالت دارد؛ چرا كه مى‌فرمايد: (وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ ) ؛ «و سرهايتان را مسح كنيد.»
همچنين اماميه بر اين باورند كه متوضى چه بر خود پوست سر و يا بر مويى كه براى خود مكان مسح يعنى جلوى سر است، مسح كند، مجزيست وتفاوتى در هر دوحالت آن وجود ندارد. 3
عدم لزوم شستن يا مسح گوش ها
اماميه بر اين عقيده اند كه در مسح سر نياز به داخل كردن گوش ها در اين وظيفه وجود ندارد و در آيۀ شريفه نيز وجوب غسل يا مسحى به آن تعلق نگرفته است. 4
همچنين در روايت زراره از امام باقر(ع) اينگونه نقل شده است كه:
«سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ(ع) أَنَّ أُنَاساً يَقُولُونَ: إِنَّ بَطْنَ الْأُذُنَيْنِ مِنَ الْوَجْهِ وَ ظَهْرَهُمَا مِنَ الرَّأْسِ فَقَالَ لَيْسَ عَلَيْهِمَا غَسْلٌ وَ لَا مَسْحٌ».
5
«از امام باقر(ع) پرسيدم: برخى مى‌گويند: جلو و روى گوش ها جزو صورت و پشت آن‌ها جزو سر به حساب مى‌آيد!؟ امام فرمود: براى گوش ها نه شستن و نه مسحى واجب نيست.»
ديدگاه عامّه در مورد چگونگى انجام مسح سر
ديدگاه گروه هاى اهل سنت در چگونگى انجام مسح سر، مختلف است و هر كدام از ايشان نظرى در اين باره دارندكه به آن‌ها مى‌پردازيم:
ديدگاه حنابله در مورد مسح سر
از نظر فقه حنبلى در اصلِ وجوبِ مسح سر، هيچ ترديدى وجود ندارد؛ چرا كه ايشان نيز به نصّ آيۀ شريفه (وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ ) استدلال كرده و اصل آن را مفروغٌ عنه دانسته اند و تا