46كه خداى متعال مى فرمايد: «هر آينه به مسجد الحرام درخواهيد آمد، در ايمنى و سر تراشيده و كوتاه موى، بى آنكه بيمى داشته باشيد.»
سند حديث : احمد بن يحيى، تميم بن بهلول و پدرش مجهول ا ند. از اين جهت، اين روايت ضعيف است، همانگونه كه مرحوم آيت الله خوئى اشكال روايت را شامل چندين مجهول مى د اند. 1
دلالت حديث : مفاد روايت آن است كه سائل، وجوب حلق بر صروره را قطعى مى د اند و از «علت» مى پرسد و امام (ع) آن را تأييد نموده، علت را بيان مى كنند و از آيۀ قرآن كريم شاهد مى آورند. با توجه به ظهور وجوب در معناى اصطلاحى، دلالت روايت بر وجوب حلق بر صروره، از اين جهت روشن است؛ ليكن استشهاد امام (ع) به آيه، براى بيان علت حلق، اين استفاده را مشكل مى كند؛ زيرا در آيه، افزون بر آنكه نشانه هاى «حاجيانِ داراى امنيت» را حلق بيان مى كند، تقصير را نيز بيان مى نمايد. بنابراين، اين متن اضطراب دارد و نصاب حجيت خبر را ندارد. 2
6. موثقه عمار ساباطى:
«عَمْرُو بْنُ سَعِيدٍ، عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَةَ، عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِيِّ، عَنْ أَبِي عَبْدِ الله (ع) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ بِرَأْسِهِ قُرُوحٌ 3لَا يَقْدِرُ عَلَى الْحَلْقِ؟ قَالَ: إِنْ كَانَ قَدْ حَجَّ قَبْلَهَا فَلْيَجُزَّ شَعْرَهُ وَ إِنْ كَانَ لَمْ يَحُجَّ فَلَا بُدَّ لَهُ مِنَ الْحَلْقِ» . 4
«عمار ساباطى گويد: از امام صادق (ع) دربارۀ مردى پرسيدم كه در سرش زخمهايى دارد كه بر حلق قدرت ندارد. امام (ع) فرمود: اگر پيش از آن حج بجا آورده، بايد مويش را ببرد [كوتاه كند] و اگر حج بجا نياورده، بايد حلق نمايد.»
سند حديث : روايت موثقه است؛ زيرا هر يك از عمرو، 5مصدق 6و عمار ساباطى 7ثقة فطحى هستند. از اين رو، بزرگان تعبير موثقه براى آن ذكر كرده ا ند. 8
دلالت حديث : دلالت روايت بر وجوبِ حلق روشن است؛ از اين جهت كه عبارت «فلا بدّ» دارد كه ظاهر در وجوب است و نيز از آن روكه صروره و حكم آن حلق در برابر كسى كه حج رفته و حكم آن كوتاه كردن بيان شده است، همچنانكه برخى از بزرگان نيز تصريح كرده ا ند. 9
اشكال آيت الله خوئى : گرچه برخى از بزرگان در مضمون حديث تشكيك نكرده و در نزد آنان تلقى به قبول شده است؛ 10ليكن برخى ديگر در آن تشكيك كرده ا ند. به نظر مرحوم آيت الله خوئى مضمون اين حديث قابل التزام نبوده و كسى به آن فتوا نداده است؛ زيرا مفروض سؤال آن است كه شخص بر حلق قدرت ندارد و لا اقل به جهت وجود زخم سر، در حلق مشقت شديد وجود دارد.