47و بدين طريق، راه ورود به مكّه براى مسلمانان باز شد، ولى براى آنها درك اهميت صلح حديبيه مشكل بود و از مفاد آن بهشدت ناراحت بودند، اما بالآخره به دستور پيامبر (ص) گردن نهاده، سرها را تراشيدند و قربانى‌ها را كشتند. توقف پيامبر (ص) در حديبيه 19 روز بود و در ذى‌حجه به مدينه مراجعت كرد.
*نهمين شاهد ]قرآنى [:
در هرجاى قرآن اگر يادى از «صدّ عن المسجد الحرام» آمده، بيشتر مفسّران و مورّخان، آنرا اشاره به حديبيه مى‌دانند و گاهى نيز اشاره به سالهاى بعد از بعثت و قبل از هجرت در مكه دارند، ليكن حقيقت اين است كه آنچه در حديبيه پيش آمد، ادامۀ جريان شش سالۀ بعد از هجرت بود و در حديبيه آن ممنوعيت و سدّ شش ساله شكسته شد. صلح حديبيه باعث شد راه مكّه براى مسلمانان باز شود و همين صلح مقدمه‌اى براى فتح مكّه در سال هشتم گرديد. به همين جهت قرآن كريم آنرا «فتح» در مقابل «صدّ» ناميد؛ فتحى كه مقدمه‌اى براى برقرارى ولايت مسلمين بر حرم خدا گرديد:
(إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبيناً) . 1
«حقا كه ما فتحى نمايان براى تو پيش آورديم.»
صلح حديبيه، بزرگترين فتح پيامبرخدا (ص) بود؛ زيرا به نتيجهاى منجر شدكه هدف اصلى جهاد پيامبر (ص) عليه مكيان را بدون درگيرى و خونريزى تأمين كرد. با توجه به چنين نتيجهاى، پذيرفتن شرايط صلح ياد شده، كه در ديدگاه اصحاب بسيار نامناسب جلوه مى‌كرد و قريش با طرح بعضى از بندهاى آن، تنها در پى حفظ غرور جاهلى خود و ظواهر كار بودند، با سياست پيامبر (ص) كاملاً سازگار بود.
*دهمين شاهد ]قرآنى [:
صلح حديبيه امنيت را به زائران مسلمان مكه برگرداند؛ امنيتيكه از بدو هجرت براى آنان وجود نداشت. بدين جهت است كه در اين آيه از سور فتح به امنيت و عدم خوف تأكيد شده است:
«لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنينَ مُحَلِّقينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرينَ لاَ تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذَلِكَ فَتْحاً قَريباً» . 2
«خداوند آنچه را به پيامبرش در عالم خواب نشان داد، راست گفت بهطور قطع همۀ شما بهخواست خدا وارد مسجد الحرام مى شويد در نهايت امنيت و در حالى كه سرهاى