42قريب به پنج سال بعد از نزول سور بقره واقع گرديد.

پس ناگزير بايد گفت اگرچه مفاد آيه عموميت دارد ¹و ناظر بر مسجد يا مساجد خاصى نيست، اما با توجه به شرايط حاكم آن زمان، آيۀ شريفه اشاره به قريش دارد كه تا زمان عمرۀ القضاء در سال هفتم هجرت و نزديك به هفت سال مسلمانان را از عمره و حج باز مى‌داشتند. برخى از مفسران نيز همين نظر را تا حدّى تأييد كرده‌اند. ²طبرسى ضمن نقل همين مطلب از امام صادق (ع) و تأييد همين تفسير، توجيهات طبرى دربارۀ قريش را رد مى‌كند و مى‌گويد:

علاوه بر تخريب معنوى مسجد الحرام، آنها برخى از مساجد ساخته شده به دست اصحاب پيامبر در مكّه را بهطور فيزيكى منهدم كرده بودند. ³

به نظر مى‌رسد عبارت (أُولئِكَ ما كانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوها إِلاَّ خائِفينَ) نيز تأييدى است بر همين تفسير؛ زيرا اشاره به اين حقيقت دارد كه براى مسلمانان دخول در مكه و مساجد آن، بدون خوف و ترس جان، امكان نداشت و آيه مى‌خواهد بگويد آن مشركان كه مردم را از ذكر خدا در مساجد منع مى‌كنند ظالم هستند و آنهايندكه نبايد بدون خوف و لرز وارد مساجد الله شوند (اولئك، براى تأكيد ضمير آمده است) . چنانكه بعد از نزول سور برائت، همين وضعيت براى آنها پيش آمد و از دخول در حرم منع شدند. ⁴

*هفتمين شاهد ]قرآنى [:

آيۀ 217 سورۀ بقره، يكى ديگر از دلايل اثبات مدعاى اين مقاله است:

(يسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فيهِ قُلْ قِتالٌ فيهِ كَبيرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ وَ كُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ إِخْراجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَ الْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا يَزالُونَ يُقاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دينِكُمْ إِنِ اسْتَطاعُوا وَ مَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دينِهِ فَيَمُتْ وَ هُوَ كافِرٌ فَأُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِي الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ وَ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ) . (217)

«از تو دربارۀ جنگ در ماه حرام (رجب، شوال، ذى قعده و ذى حجه) مى‌پرسند (چون عده‌اى از سپاهيان اسلام به اشتباه در آن ماه جنگيده بودند) ، بگو: هر نوع جنگى در آن (گناهى) بزرگ است، ولى هر نوع جلوگيرى از راه خدا (از اسلام آوردن مردم) و كافر شدن به او و (منع مردم از) مسجد الحرام و بيرون كردن اهلش از آن، (گناه اين امورى