6
ابعاد حج در قرآن (1)
ناصر شكريان
پيشگفتار
به‌راستى حج، اين مراسم با شكوه چيست كه عظمت آن امام مجتبى عليه السلام را دست كم بيست بار پياده از مدينه به مكه كشاند 1و هيبت لبيك آن، امام صادق و امام سجاد عليهما السلام را لرزاند 2و هر ساله به‌هنگام فرا رسيدن موسم اين فريضۀ الهى، جنب و جوش عجيبى ميان مسلمانان جهان به‌وجود آورده و ميليون‌ها مسلمان مشتاق را از گوشه و كنار جهان با سختى‌ها و مشكلات، به سوى خانۀ خدا فرا مى‌خواند؟ !
با نگاه اجمالى به آنچه كه در قرآن و روايات آمده، مى‌توان ادعا كرد كه: حج، عصارۀ اسلام و معادل شريعت است؛ چنانكه پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در بيان علل فرايض الهى، حج را معادل همۀ دين و شريعت شمرده است؛ «والخامسة الحجّ وهي الشريعة» . 3حج، نمونه و نماد كوچكى است از اسلام بزرگ. گويى خداوند متعال اراده كرده است كه اسلام را در همۀ ابعادش، در يك عبادت جاى دهد تا حاجى تمام اسلام را يكباره تجربه كند؛ چه اين‌كه حج مشتمل است بر توحيد، معاد، نبوت، امامت، اخلاق و معنويت، عبادت بدنى و مالى، تعاون و ايثار، تعامل، وحدت، سياست، اقتصاد و. . .
حج سيرى معنوى است و نمايشگر بندگى محض خدا و جستجوى عاشقانۀ معبود،