39به يقين، دست‌يابى و حضور در چنين جايگاهى، بدون اخلاص ممكن نخواهد بود.
مرحوم آيت‌اللّٰه ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى 1در اين راستا اين‌گونه سروده است:
اى دل اگر عزم ديار يار دارى
استاد فرزانه، آيةاللّٰه جوادى آملى نيز فرمود:
«تجلّى اين خلوص در برخى از عبادات نمايان‌تر و طرد شرك در برخى ديگر قوى‌تر و آشكارتر است. از جملۀ اين عبادات، حج مى‌باشد؛ زيرا توحيد در آن تجسّم مى‌يابد و از آغاز تا انجام نمونه‌اى است براى توحيد و طرد شرك. . . از مولاى ما امام صادق عليه السلام در دعاى سفر حج، روايت شده است، پس از اداى كلمات فرج فرمود: بِسْمِ اللَّهِ خَرَجْتُ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ. . . فَإِنَّمَا أَنَا عَبْدُكَ وَ بِكَ وَ لَكَ.» 3سپس فرمود:
«كسى كه آگاه است و به زبان دعا احاطه دارد، تفاوت ميان فرمايش آن حضرت كه فرمود:
«فَإِنَّمَا أَنَا عَبْدُكَ وَ بِكَ وَ لَكَ» را با ديگر ادعيه و اوراد، به‌خوبى درمى‌يابد. چون مهم در اين‌جا ذات خداى تعالى است و لقاى اوست، نه اسمى از اسماى حُسناى حضرتش.
حج، سير به‌سوى خدا و رفتن براى ديدار او و تعالى است براى نزديكى به آن، كه در علوّ و والايى نزديك و در نزديكى‌اش بس والا و بالا است و تكامل به جوار كسى است كه از رگ گردن به ما نزديك‌تر است و بنده جز با توحيد دايم و ناب و طرد شرك جلى و خفى به مولايش تقرّب نمى‌جويد.» 4ناگفته نماند: كسب «اخلاص» به وقت انجام اعمال عبادى - به‌خصوص فريضۀ حج - و حفظ آن از آلوده شدن به ريا و خودنمايى، كارى بس سخت و دشوار است. اميرمؤمنان عليه السلام مى‌فرمايد: «تَصْفِيَةُ الْعَمَلِ أَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ وَ تَخْلِيصُ النِّيَّةِ عَنِ الْفَسَادِ أَشَدُّ عَلَى الْعَامِلِينَ مِنْ طُولِ الْجِهَادِ» ؛ 5«خالص ساختن عمل سخت‌تر از خود عمل است و پاك كردن نيت از فساد و ناخالصى براى عمل كنندگان از جهادِ طولانى دشوارتر است.»