23شدن به آن مكان مقدس را ندارند تا چه رسد بخواهند داخل حرم شوند!
از «إِنَّمَا» كه نشانۀ حصر است و از وصف به مصدر (نَجَسٌ) كه در مبالغه استفاده مى‌شود، بر مى‌آيد كه گويا موصوف تنها عين نجس است؛ همچنانكه ظاهر اطلاق آيه شامل هر نوع كافر با هر عنوانى مى‌شود؛ از اين رو، سفرا و. . . هم حق عبور و گذر از آن منطقه را ندارند.
4. ممنوعيت سكونت مفسد و ظالم در حرم
چهارمين حكم از احكام حرم آن است كه بايد از سكونت عاملان فساد و ظلم و الحاد در حرم پيش‌گيرى شود، بلكه در اين مورد با آنان با خشونت رفتار مى‌شود؛ وَمَنْ يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ. 1
اگر چه بعضى از مفسران مصاديقى را براى الحاد به ظلم، آورده‌اند، اما همۀ اين‌ها از باب ذكر بعضى از مصاديق است و گرنه معناى آيه وسيع است و شاهد آن روايتى است از امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه كه فرمود: «كُلُّ ظُلْمٍ يَظْلِمُهُ الرَّجُلُ نَفْسُهُ بِمَكَّةَ مِنْ سَرِقَةٍ أَوْ ظُلْمِ أَحَدٍ أَوْ شَيْءٍ مِنَ الظُّلْمِ فَإِنِّي أَرَاهُ إِلْحَاداً وَ لِذَلِكَ كَانَ يُتَّقَى أَنْ يُسْكَنَ الْحَرَمُ» . 2و يا از طريق اهل سنت روايت شده كه «شَتمُ الْخادِمِ فِي الْحَرَم، ظُلْمٌ فَمٰا فَوقه» . 3به‌علاوه، حذف مفعولِ «يُرِدْ» هم دلالت بر عموم دارد و شامل هر نوع ظلم و انحراف از حق مى‌شود؛ چنانكه بعضى از مفسران در اين باره گفته‌اند: « وَ مَنْ يُرِدْ فِيهِ ممّا ترك مفعوله ليتناول كل متناول، أي و من يرد فيه شيئاً ما أو مراداً ما» . 4مؤيد ديگر، معناى الحاد 5است كه هر نوع انحراف از حقى را شامل مى‌شود.
تا انسان از بند عبوديت و بندگى ديگرى آزاد نشود، صلاحيت طواف برگرد آن (بيت العتيق) را نمى‌يابد و هركس به گرد آن طواف كرد، ديگر نبايد سر به بندگى غير بگذارد.
نكتۀ ديگر اين‌كه، براى تأكيد و مبالغه در تحذير، جزا (نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ) را بر مجرد اراده (مَنْ يُرِدْ. . .) مترتب كرده است و شايد بشود گفت كه: اگر ارادۀ گناه در موارد ديگر گناه محسوب نمى‌گردد، در اين سرزمين مقدس، نه تنها گناه است كه بعضى از علما از جملۀ «نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ» برداشت كرده‌اند اگر كسى در حرم مرتكب خلاف شود، علاوه بر حد و