17شده، كعبه است و هيچ معبدى پيش از آن وجود نداشته است. اگر قبله از بيت المقدس به كعبه برگردانده شد، چيز عجيبى نيست، زيرا اين بازگشت به قبلۀ نخست است و مؤيد آن اين است كه ابراهيم وقتى هاجر و اسماعيل را در آن سرزمين اسكان داد، گفت: رَبَّنٰا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوٰادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ، رَبَّنٰا لِيُقِيمُوا الصَّلاٰةَ. . . هدف و غايت را اقامۀ نماز در اين سرزمين مقدس بيان كرد و شايد از اين جهت به كعبه بيت العتيق؛ يعنى خانۀ قديم ¹گفته شده است؛ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ. ²

8. مبارك

إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكاً. ³

ويژگى ديگر كعبه مبارك ⁴بودن آن است؛ يعنى خانه‌اى است پر خير و بركت و از آنجاكه مباركاً مطلق است؛ از اين رو، هم شامل بركات مادى مى‌شود و هم بركات معنوى. البته بعضى از مفسران گفته‌اند: اگر چه مباركاً هم شامل بركات مادى است و هم معنوى، ولى در اينجا به قرينۀ مقابله با «هُدىً لِلْعَالَمِينَ» تنها شامل افاضۀ بركات دنيوى مى‌شود. ⁵و به تعبير بعضى از مفسرين، از آنجاكه خود خداوند تبارك است، خانه‌اش هم مبارك است. ⁶9 - هُدىً لِلْعَالَمِين

إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكاً وَ هُدىً لِلْعَالَمِينَ. ⁷

هدايتگرى خانۀ خدا ويژگىِ ديگر آن است. مردم از راه دور و نزديك به كنار اين خانه مى‌آيند و از هدايت‌هاى آن بهره‌مند مى‌شوند.

مرحوم علامۀ طباطبايى در بيان اين ويژگى مى‌نويسد:

«كعبه هم هادى و راهنماى جهانيان براى سعادت اخروى و باعث رسيدن به كرامت و قرب الهى است، هم باعث هدايت مسلمين است به سعادت دنيوى كه همان وحدت كلمه و ائتلاف امت و مشاهدۀ منافعشان مى‌باشد. چنانكه نحوه هدايتش هم عموميت دارد و جميع مراتب هدايت را شامل مى‌شود.

از سوى ديگر هدايتش مربوط به عالم خاص و دسته مخصوص نيست، بلكه شامل تمام جهانيان مى‌شود.» ⁸