16 5. بانى آن ابراهيم

وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْمَاعِيلُ. ¹

كعبه با دست تواناى دو پيامبر عظيم الشأن الهى بازسازى و تجديد بنا گرديد و به‌خاطر همين بانى، بر بيت المقدس فضيلت پيدا كرده است؛ زيرا كه بانى كعبه، ابراهيم و بانى بيت‌المقدس سليمان است؛ «و لاشك انّ الخليل أعظم درجة و أكثر منقبة من سليمان فمن هذا الوجه يجب أن تكون الكعبة أشرف من بيت المقدس» ²و به تعبير آيت اللّٰه جوادى آملى، ابراهيم از پيامبران اولوالعزم كعبه را ساخت اما بيت‌المقدس را حضرت سليمان كه از حافظان شريعت انبياء اولوالعزم است، ساخت. ³6. پايه‌هاى كعبه بر خلوص نهاده شد

وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ. ⁴

بالا بردن قواعد و پى‌هاى كعبه، عبادتى خالصانه به دست حضرت ابراهيم و اسماعيل عليهما السلام بوده؛ به‌طورى كه براى اين كار هيچ پاداشى نطلبيدند، بلكه تنها گفتند: «رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا» ؛ «پروردگارا! اين خدمت را از ما بپذير» يعنى پاداش از ديدگاه اين دو پيامبر عظيم الشأن، پذيرش عمل نزد خداوند است كه عمل بدون قبولى خدا، ناچيز و بى ارزش است؛ از اين رو، خداوند اين دو پيامبر را به صفت بندگان مخلص ستود. ⁵7. نخستين معبد

إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ.

پيشينۀ تاريخى، ويژگى ديگر بيت اللّٰه الحرام است، تا آنجا كه در قرآن، به عنوان نخستين معبد عمومى در روى كرۀ زمين شناسانده مى‌شود. بدينسان كعبه بر بيت‌المقدس مقدم و قبلۀ نخست جهانيان بود. اين آيۀ مباركه، پاسخ به اعتراض يهوديان بر مسلمانان است كه مى‌گفتند بيت المقدس برتر از كعبه و براى قبله بودن سزاوارتر است؛ چون كعبه پيشتر بنا شده و قبلۀ برخى از انبيا بوده است.

در پاسخ به اين اعتراض بود كه خداوند فرمود: نخستين خانه‌اى كه براى عبادت بشر بنا