29بهشت مى‌رود. ¹از مستحبات ديگر، زيارات مدينه، زيارت سيّدۀ زنان عالم، صديقۀ طاهره است كه در روايات معتبر آمده است: قبر مخفىِ آن حضرت يا در روضة النبى است و يا در قبرستان بقيع.

در اين باب آداب و زيارات متعددى وارد شده است.

نتيجه گيرى

حاصل آن‌كه: حج، ظاهرى دارد و باطنى. كسى كه به باطن حج نايل نشود، از انجام حق حقيقى محروم مانده است. حج انفسى نيل به اسرار حج است و سرّ حج چيزى جز توحيد نيست. حج‌رفع‌حجاب‌است. حج‌تفويض اموربه‌خداست. حج‌اداى‌حقوق‌است. حج بى‌اعتمادى به غير خداست و حج اعتصام به حبل اللّٰه است. حج كسب استعداد براى روزى است كه جز او كسى به ياد انسان نيست. حج نفى رذايل است. حج كسب فضايل است. حج توبه، خلوص، اقبال، ذكر، تجديد عهد و ورود به امن و امان الهى است. حج خضوع، ورع، صفا، طاعت و ياد مرگ است و در يك كلام حج توحيد كامل است و خداوند هيچ عبادتى را در قرآن به خود منصوب نكرده، مگر حج را؛ وَللّٰهِ‌ِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً. ²

پى‌نوشت‌ها