72
قَرْن المَنازل
(پژوهشى نو در ميقات حاجيان مناطق شرق حجاز)
على ابراهيم المبارك / حسين شانه‌چى
قرن المنازل، يكى از ميقات‌هاى حج است كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله آن را تعيين نموده‌اند. اين ميقات كه در مسير مناطقِ شرق مكه به اين شهر واقع است، مهم‌ترين و مشهورترين ميقات براى حاجيانِ اين نواحى به شمار مى‌آيد. 1از اين رو، شناختِ موقعيت جغرافيايى و وضعيت كنونى و نام‌هاى پيشين و امروزين اين مكان، از اهميت شايانى برخوردار است.
با مراجعه به آثارى كه از اين ميقات سخن به ميان آورده‌اند، اختلاف‌هايى در نام و محلّ دقيق و موقعيت آن ديده مى‌شود كه همواره سرگردانى محققّان و ديگر مراجعان را به دنبال داشته است. مى‌توان گفت كه منشأ بخشى از اين اختلافات در تشابه اسمى و سبب نام‌گذارى اين ميقات است و بخشى ديگر در توصيف‌هاى موقعيت جغرافيايى آن مى‌باشد.
محقّق معاصر، آقاى على ابراهيم المبارك، در پژوهشى گسترده، در آثار جغرافى‌دانان، سفرنامه‌نويسان و لغت‌نگاران و نيز كتاب‌هاى فقهى نگارش‌يافته در بارۀ حج، كوشيده است ضبط صحيحِ نام اين ميقات، موقعيّت جغرافيايى و محل دقيق و نخستين آن را با ارائۀ قرائن و شواهدى بايسته تعيين كند و نگاشته‌هايى را كه در تعارض با آن بوده، به بوتۀ نقد بگذارد. 2