14«عتيق، در دو معناى قدمت و حريّت به كار مى‌رود. 1امام صادق عليه السلام: «خانۀ خدا از آن رو عتيق ناميده شد كه از غرق شدن آزاد و در امان است.»
امام باقر عليه السلام: «فلسفۀ نامگذارى خانۀ خدا به عتيق، آن است كه اين خانه آزاد است و در تملّك آدميان در نمى‌آيد.» 2امام صادق عليه السلام: «خداى - عزّ و جلّ - در روز طوفان نوح، همۀ زمين را غرق كرد، جز بيت‌اللّٰه را و از آن روز خانۀ خدا عتيق ناميده شد؛ زيرا از غرق شدن آزاد گرديد. . .» . 3امام باقر عليه السلام: «خداوند در زمين، خانه‌اى كه صاحب و ساكن نداشته باشد قرار نداده است؛ مگر اين خانه (كعبه) كه صاحب و مالكى جز خداى - عزّ و جلّ - ندارد.» 4وبالاخره شكست و نابودى لشكر فيل‌سواران، كه داستانش در سورۀ فيل آمده، نشانۀ آزاد بودن كعبه از قهر جباران و ستمگران است.
قدمت و پيشينۀ كعبه
إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ. . . . 5«نخستين خانه‌اى كه براى مردم (ونيايش خداوند) قرار داده شد، همان است كه در سرزمين مكّه واقع شده.»
طبق برخى روايات كه ازمعصومين عليهم السلام نقل شده، كعبه نخستين بنايى است كه در زمين پديد آمد و اين دسته از روايات مى‌گويد: پيدايش آن در زمين همزمان بود با هبوط آدم عليه السلام به زمين و طبق بعضى ديگر از روايات، قبل از كعبه بناهاى زيادى وجود داشته اما كعبه اولين خانۀ مبارك، هدايت‌بخش و مردمى در زمين است. 6علاوه بر آيۀ بالا، در دو آيۀ 29 و 33 از سورۀ حج نيز از خانۀ خدا با وصف «العتيق» ياد شده است: