18
1 - حُمس: در ميان اعراب، قريش خود را برتر از ديگران مى‌دانستند و به جهت سكونت در مكه مى‌گفتند: «نحن أهل الحرم، فليس ينبغي لنا أن نخرج من الحرم و لايُعظّم غيرها كما نعظمها، نحن الحُمس» . 1
حُمسيان در انجام حج عادات خاصى داشتند؛ از جمله اين‌كه در هنگام قصد حج، از در خانه خارج نمى‌شدند، بلكه از سوراخ‌هايى كه در پشت بام خانه‌هايشان درست كرده بودند، بيرون مى‌آمدند و به هنگام بازگشت نيز از آن‌ها داخل مى‌شدند كه قرآن كريم از اين عمل نهى كرد:
وَ لَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِهٰا وَ لٰكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقىٰ وَ أْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوٰابِهٰا. . . . 2
«و نيكوكارى بدان نيست‌كه از پشت ديوار به‌خانه درآييد چه، اين‌كار ناشايسته است و نيكويى آن‌است كه پارسا باشيد و به هر كار از راه آن وارد شويد.»
ديگر از عادات حُمس اين بود كه كعبه را برهنه طواف مى‌كردند؛ زيرا مى‌ترسيدند لباس‌هايشان آلوده باشد و نيز بر هركس كه نخستين بار به طواف كعبه مى‌آمد، الزام كرده بودند كه در لباس اهل حرم؛ يعنى اهل حمس طواف كنند و اگر لباس نيافت، برهنه طواف كند. 3قرآن طواف برهنه را در هر صورتى منع كرد و بر قريش و ديگران لباس را واجب اعلام نمود. گروهى از مفسّران در تفسير آيۀ 31 اعراف گفته‌اند: اين آيه در ارتباط با افرادى نازل شده است كه كعبه را برهنه طواف مى‌كردند:
يٰا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ. . .» . 4
«اى بنى‌آدم، زينت‌هاى خود را در هر مسجدى بر خود برگيريد. . .» .
هرچند علاّمۀ طباطبايى رحمه الله درتفسيرآيه، آرايش وزينت را، آرايش معنوى مى‌داند، اما برخى از مفسّران بر اين اعتقادندكه اين آيه درخصوص برهنه طواف كردن كعبه نازل شده و اعراب را تشويق به پوشيدن لباس و اتخاذ زينت به هنگام طواف مى‌نمايد. 52 - حِلَّه: قبايلى كه خارج از حرم بودند و در حلّ مى‌زيستند، به حلّه معروف بودند.