58و روشن به ما رسيده است، مردى ايتاليايى و ماجراجو است به نام «لودويكو وارتيما» .20 گرچه دشوار است كه تأكيد كنيم وارتيما نخستين اروپايى است كه براى گذر از صحراى عربى، وارد ماجراجويى مى‌شود. اما افراد بيش از يك تن، ادعا مى‌كنند كه پيش از او وارد مكه شده‌اند، مانند «جان كابوت» كه مدعى است، در دهۀ 80، سال 1480 م.
به مكه رسيده است. البته او و افرادى مانند وى، چيزى ننوشته‌اند و هيچ گواهى مربوط به جهانگردى‌هاى خود به‌جا نگذاشته‌اند. لذا نتيجه مى‌گيريم كه «وارتيما» نخستين شخصى است كه پرده از، غوغا و جنجال و خرافات و رنج‌هاى مربوط به آن بر مى‌دارد؛ همان كسى كه قلب كشورهاى اسلامى را از چشم اروپايى‌ها پنهان داشت و آنچه ما دربارۀ او مى‌شناسيم اين است كه «برينت» مى‌گويد: اين، همان ماجراجو و خطرپذيرى است كه، با غرور وخوشبختى و زيركى، بدان اقدام كرده است.21
مورخان، در اصل وارتيما اختلاف دارند. برخى مى‌گويند: او مردى از بوليوى است. برخى گفته‌اند ايتاليايى است. گر چه آنان به اين مسأله تأكيد دارند، اما به‌طور كامل نمى‌دانند كه اين مرد، از كدام شهر ايتاليا است. آنچه بر دشوارى و پيچيدگى قضيه مى‌افزايد، اين است كه خود وارتيما، در مقدمه كتابش (oirareniatI) مدعى است كه از اهالى بولونياى ايتاليا است. سپس در جاى ديگرى اشاره مى‌كند كه مردى از رومانى است و بدين سبب برخى از منابع لقب و نبيل - روما»22 به وى داده‌اند. اصل و ريشۀ او براى ما مهم نيست، بلكه مهم سفرنامۀ او است كه درخلال سى سال، بى‌انقطاع چاپ و ترجمه شده است.23 او در آنجا ادعا مى‌كند كه پزشك است، و با وجود اين، با اندكى اظهار اندوه و تأسف مى‌گويد: همسر و كودكانى را پشت سر گذاشته، كه ياد آن‌ها را كريمانه، مرور مى‌كند. سپس با اندكى فروتنى، خبر مى‌دهد كه موهبتى را دارا نيست. اما از مال، اندكى بهره‌مند است و با وجود اين بررسى‌هايش، نشان از مقدار زيادى زيركى و هوشيارى دارد.
او اين مهارتش را مانند يك نظامى، به‌كار مى‌گيرد و چه بسا فنون نظامى را مى‌آموزد و در خدمت برخى شخصيت‌ها، در ايتاليا بوده است. و چون